Phấn đấu đạt chuẩn về nông thôn mới ở các xã điểm: Thách thức về nguồn vốn

Xã điểm ráo riết

Tính đến hết tháng 5/2015, xã Nhân Đạo (Đắk R’lấp) mới hoàn thành được 16/19 tiêu chí về xây dựng NTM. Trong năm nay, với mục tiêu đề ra là đạt chuẩn về xây dựng NTM, địa phương đang phấn đấu hoàn thành thêm 3 tiêu chí gồm giao thông, môi trường và giáo dục.

Trạm y tế xã Đức Minh đã xuống cấp, cơ sở vật chất, thiết bị thiếu thốn

Để hoàn thành mục tiêu, ngay từ đầu năm, việc tuyên truyền, vận động bà con hưởng ứng về vật chất, kinh phí xây dựng một số hạng mục công trình đã được địa phương ráo riết triển khai. Điển hình như tại thôn 4, để đạt các tiêu chí trong NTM, thôn chỉ còn thiếu 1 hội trường thôn.

Theo tính toán của nhà đầu tư, hội trường của thôn nếu được xây dựng thì tổng kinh phí ước thực hiện khoảng 500 triệu đồng. Sau khi trừ phần vốn đối ứng của Nhà nước, số tiền mà người dân, doanh nghiệp tại địa bàn phải đóng góp là 100 triệu đồng.

Ông Trần Chức, Trưởng thôn 4 cho biết: “Với số tiền đóng góp là 100 triệu đồng, ngay từ đầu năm, Ban tự quản thôn đã họp dân để vận động. Sau khi triển khai,  nhiều hộ gia đình đã đóng góp kinh phí để xây dựng hội trường thôn. Ngoài đóng góp kinh phí, bà con còn ký cam kết sẵn sàng bỏ ra nhiều ngày công để cùng xây dựng, cũng như sớm hoàn thành hội trường”.

Tương tự, tại xã Đức Minh (Đắk Mil), để hoàn thành tiêu chí đường giao thông nông thôn, nhiều ban tự quản thôn đã vận động bà con đóng góp đầy đủ 25% kinh phí. Hiện tại, địa phương chỉ chờ nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước là có thể triển khai xây dựng.    

Vốn nhà nước cứ "án binh bất động"

Khác với tinh thần ráo riết tại các xã điểm, đến nay, nguồn vốn hỗ trợ trực tiếp, cũng như lồng ghép các nguồn vốn khác từ Trung ương vẫn còn “án binh bất động”. Trên thực tế, để phấn đấu đạt chuẩn NTM vào cuối năm 2015, riêng xã Đức Minh, nhu cầu về nguồn vốn để đầu tư vào cho 3 tiêu chí gồm giao thông, y tế, hạ tầng cơ sở văn hóa là khoảng 21 tỷ đồng.

Trong đó, nguồn vốn Nhà nước đầu tư là hơn 14 tỷ đồng, còn lại là vốn vay tín dụng và huy động từ doanh nghiệp, cộng đồng. Điều đáng nói là riêng nguồn vốn huy động từ dân cư, người dân ở một số thôn đã đóng góp, còn về phía vốn của Nhà nước thì vẫn “giẫm chân tại chỗ”.

Ông Bùi Văn Hiển, Chủ tịch UBND xã Đức Minh cho biết: “Để trở thành xã đầu tiên của tỉnh “về đích” trong xây dựng NTM ngay từ đầu năm, xã đã nhiều lần làm văn bản kiến nghị, cũng như làm việc trực tiếp, ký cam kết với Ban Chỉ đạo xây dựng NTM từ cấp tỉnh đến huyện. Vậy nhưng, đến nay, các cấp vẫn chưa có câu trả lời cho địa phương”.

Tương tự, tại xã Nhân Đạo, tổng nguồn vốn đầu tư mà xã đăng ký trong năm 2015 là 17 tỷ đồng để thực hiện các tiêu chí. Nhưng đến thời điểm này, địa phương vẫn chưa được đồng vốn phân bổ nào.

Ông Nguyễn Tạo, Phó Chủ tịch UBND xã Nhân Đạo phân trần: “Để triển khai xây dựng NTM, địa phương đang đợi nguồn vốn phân cấp từ Nhà nước. Bởi, hiện tại, việc huy động trong dân mặc dù vẫn được triển khai nhưng dần dần rồi cũng sẽ cạn nguồn. Chưa kể, so với kinh phí đầu tư các tiêu chí thì số tiền huy động từ dân cư cũng không thấm thoát vào đâu”.

Theo Văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh thì tổng nguồn vốn đầu tư xây dựng cho Chương trình xây dựng NTM năm 2015 là hơn 1.200 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn trực tiếp của Trung ương cấp là 44 tỷ đồng, vốn lồng ghép các chương trình, dự án khác là gần 800 tỷ đồng. Tuy nhiên, tính đến hết tháng 5, toàn tỉnh mới chỉ được phân bổ 41 tỷ đồng thuộc chương trình mục tiêu quốc gia, còn lại vẫn chưa thấy động tĩnh.

Điều đáng nói, trong 41 tỷ đồng này, tất cả 8 xã điểm của tỉnh lại không thuộc diện phân bổ trong năm 2015. Còn về phía ngân sách của tỉnh, đầu năm 2015, Văn phòng có đề xuất 20 tỷ đồng để đầu tư cho 8 xã điểm, nhưng đến nay, vẫn chưa có quyết định. Do ngân sách Nhà nước phân bổ trực tiếp ít hơn so với nhu cầu, cũng như bố trí chậm nên một số địa phương, mặc dù đã huy động được nhân dân đóng góp, nhưng vẫn chưa thể triển khai để thực hiện các tiêu chí.  

Và rất khó để hoàn thành mục tiêu

Qua tìm hiểu thực tế tại các xã điểm thì đến cuối năm 2015, để hoàn thành các tiêu chí xây trong xây dựng NTM là rất khó, chứ chưa nói đến là đạt chuẩn. Cụ thể như xã Đức Minh, với tiêu chí về giao thông nông thôn, nếu trong tháng 6 đến tháng 7, Nhà nước phân bổ vốn về kịp, cộng với nguồn lực huy động từ trong dân, cũng như các nguồn khác thì cuối năm 2015 cơ bản hoàn thành.

Còn riêng 2 tiêu chí là y tế, cơ sở vật chất văn hóa muốn hoàn thành, địa phương phải xây dựng thêm 1 trạm y tế, 3 nhà văn hóa nữa. Để làm được, ngoài vốn huy động thì hoạt động xây dựng NTM ở địa phương phụ thuộc rất lớn vào nguồn vốn đối ứng của Nhà nước.

Ông Bùi Văn Hiển cho biết thêm: “Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng địa phương vẫn vận động để người dân sẵn sàng đóng góp đến mức có thể. Tuy nhiên, nếu không có nguồn vốn của Nhà nước hỗ trợ thì kinh phí của người dân đóng góp cũng không thể nào đủ để hoàn thiện các hạng mục công trình. Trước mắt, trong khả năng của địa phương, xã cũng đã vận động để thực hiện một số hạng mục nhỏ trong tiêu chí giao thông nông thôn. Để khi có nguồn vốn cấp trên phân bổ về, xã sẽ vào cuộc ngay”.

Theo nhận định của Văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh, với thực tế này, đến cuối năm 2015, nỗ lực hết mức thì may ra, toàn tỉnh chỉ được 1 xã hoàn thành 19/19 tiêu chí, còn các địa phương khác rất khó hoàn thành. Trước mắt, trong khi chờ nguồn vốn phân bổ, sự huy động sức mạnh nội lực của chính các xã đóng vai trò rất quan trọng. Vì thế, các xã, nhất là những xã điểm cần tiếp tục tuyên truyền, vận động để người dân, doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế hưởng ứng, góp sức cùng Nhà nước trong xây dựng NTM.