Người dân mong đợi Di tích Quốc gia đặc biệt tại thôn Cây Xoài được triển khai xây dựng

Sự kiện lịch sử được ghi nhớ

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, thôn Cây Xoài được gọi là bon Cây Xoài chủ yếu là đồng bào dân tộc M’nông sinh sống. Dù cuộc sống khó khăn, vất vả song bà con luôn sắt son, gắn bó với cách mạng.

Người dân thường xuyên tới dọn dẹp vệ sinh và thắp nhang tri ân anh hùng liệt sĩ

Theo lời các người già, sở dĩ có tên Cây Xoài bởi nơi đây có rất nhiều cây xoài tự mọc lên. Tại giữa bon có một khóm xoài to, cây cao hàng chục mét, cách xa hàng cây số cũng nhìn thấy. Xưa kia vùng này toàn là rừng rậm, vì thế địch thường gặp khó khăn khi lùng sục cán bộ cách mạng. Trong quá trình xoi, mở Đường hành lang chiến lược Bắc Nam, các cán bộ, chiến sĩ Đoàn B90 đã chọn cụm xoài tại bon Cây Xoài để làm mốc liên lạc.

Trải qua bao gian lao vất vả, hy sinh, đến 16 giờ ngày 30/10/1960, tại địa điểm này, 7 cán bộ, chiến sĩ Đoàn B90 đã bắt liên lạc được với Đoàn C200 của miền Đông Nam bộ. Sự kiện này đã đánh dấu một bước phát triển lớn đối với cách mạng miền Nam. Bởi từ đó, việc vận chuyển vũ khí, lương thực từ Tây Nguyên xuống chiến trường Đông Nam bộ và miền Nam được thông suốt, góp phần to lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tiến tới Đại thắng mùa Xuân 1975.

Vào ngày 23/3/2010, đúng vào dịp kỷ niệm 35 năm giải phóng Gia Nghĩa-Đắk Nông, tỉnh đã đầu tư xây dựng Nhà Bia tưởng niệm ngay tại cụm xoài lịch sử này. Để thể hiện lòng tri ân công lao to lớn của các bậc cha anh đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc, ngày 9/12/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2383 về việc xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt đối với Di tích lịch sử Đường Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh (trong đó có đoạn đi qua tỉnh Đắk Nông). Thủ tướng Chính phủ cũng đồng ý cho tỉnh Đắk Nông nâng cấp, mở rộng khu di tích lịch sử này. 

Ngày 30/10/2017, tỉnh Đắk Nông trang trọng tổ chức Lễ tưởng niệm và đặt Bia tưởng niệm ghi danh cán bộ, chiến sĩ chiến đấu, hy sinh trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Đường hành lang chiến lược Bắc-Nam, đoạn qua tỉnh Đắk Nông ngay tại Nhà Bia tưởng niệm. 

Cũng trong Lễ tưởng niệm, có 8 tổ chức, doanh nghiệp đồng ý hỗ trợ và cam kết xây dựng một hạng mục công trình trong khu vực di tích với mức kinh phí từ 5-10 tỷ đồng. UBND tỉnh Đắk Nông cũng xây dựng Đề án nâng cấp, mở rộng di tích.

Mong chờ triển khai dự án

Hiện nay, sau khi tách khỏi thôn Đồng Tiến, toàn bộ di tích thuộc thôn Cây Xoài. Thời điểm hiện tại, thôn có tổng cộng 153 hộ/650 khẩu, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chỉ còn khoảng gần 20 hộ.

Đường vào Nhà Bia tưởng niệm xuống cấp

Tự hào là quê hương giàu truyền thống cách mạng, người dân thôn Cây Xoài luôn ủng hộ chủ trương giải tỏa để mở rộng khu di tích lịch sử đặc biệt này. Bên cạnh đó, vào các ngày lễ, tết, hay ngày rằm, mùng 1 âm lịch hàng tháng, người dân thường tới Nhà Bia tưởng niệm dọn dẹp vệ sinh, phát cỏ, thắp nhang tưởng nhớ, tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Theo ông Trần Văn Đương, Bí thư Chi bộ thôn Cây Xoài, ngay sau khi UBND TP. Gia Nghĩa có quyết định thu hồi đất để xây dựng khu di tích, gần 15 hộ dân đã đồng ý nhận tiền đền bù, di dời nhà cửa để tỉnh triển khai dự án nâng cấp, cải tạo di tích. Ngay cuối năm 2017, diện tích mặt bằng quanh khu di tích đã giải tỏa được hơn 4 ha. 

Tuy nhiên, việc xây dựng di tích vẫn chưa diễn ra, khiến người dân có phần không yên tâm. Bởi nằm trong vùng quy hoạch nên gần như các hộ dân ở thôn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, mặc dù phần lớn bà con đã sinh sống làm ăn từ lâu, thậm chí trước thời điểm thành lập tỉnh Đắk Nông.

Không dừng lại ở đó, việc chưa triển khai dự án khiến người dân còn khó khăn trong việc đi lại vì tuyến đường duy nhất qua địa bàn thôn ngày càng xuống cấp. Bên cạnh đó, bãi xử lý rác của TP. Gia Nghĩa nằm gần khu di tích trông rất nhếch nhác, khiến cuộc sống người dân thêm bội phần khó khăn.

Ông Vũ Đình Thanh, người dân sống cạnh Nhà Bia tưởng niệm cho biết: “Gia đình hiện cũng chưa biết có bị giải tỏa hay không nhưng đến giờ vẫn chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Sinh sống ở đây đã lâu song như ở nhờ, nhà cửa xuống cấp cũng không dám sửa chữa. Chúng tôi mong tỉnh sớm triển khai dự án, dù có phải di dời cũng có thể yên tâm làm ăn”.