Gây nguy cơ ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt cho thị xã Gia Nghĩa: Khẩn trương xử lý và sớm có quy hoạch

Nguy cơ hiện hữu

Tại lòng hồ thủy điện Đắk R’tíh hiện đang có 7 lồng cá với hàng chục ô nuôi quy mô lớn. Theo UBND thị xã Gia Nghĩa thì 7 lồng cá của 7 hộ gia đình này nuôi một cách tự phát, chưa thực hiện cam kết tháo gỡ lồng bè, di chuyển đến vị trí an toàn về phía hạ lưu cách ống hút của Nhà máy Cấp nước Gia Nghĩa ít nhất là 2 km.

Tình trạng cá chết và thức ăn thừa rất khó kiểm soát nên đang gây nguy cơ ô nhiễm nguồn nước. Ngoài ra, dọc quốc lộ 14 sát gần với mép nước của hồ thủy điện Đắk R’tíh có 5 ga ra ô tô đang hoạt động. Hằng ngày, nước xà phòng rửa xe, dầu nhớt, a xít chảy tràn xuống lòng hồ gây nguy cơ cao ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước.

Nhiều cống thoát nước mưa trên đường Nguyễn Tất Thành và cống thoát nước khu tập thể của Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh xả thải trực tiếp xuống lòng hồ. Tiếp giáp với lòng hồ, tình trạng bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất, đặc biệt là chăn nuôi gia súc lớn và gia cầm có quy mô ngày càng mở rộng cũng thải chất thải xuống lòng hồ.

Các lồng nuôi cá và nhà ở của các hộ dân nằm sát với khu vực ống hút nước của Nhà máy Cấp nước Gia Nghĩa. Ảnh: Văn Hải

Một bất cập là hiện nay lòng hồ và hành lang bảo vệ nguồn nước hồ thủy điện Đắk R’tíh chưa có phân công trách nhiệm quản lý, khai thác sử dụng giữa Ban Quản lý Dự án Thủy điện Đắk R’tíh với Công ty Cổ phần Cấp nước và Phát triển đô thị Đắk Nông. Trong khi đó, UBND thị xã Gia Nghĩa và UBND huyện Đắk R’lấp cũng chưa có quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất bảo vệ hành lang an toàn cho nguồn nước của Nhà máy Cấp nuớc Gia Nghĩa.

Ông Trần Văn Đức, Trưởng ban Kinh tế Ngân sách, HĐND tỉnh cho biết: “Vừa qua, Ban Kinh tế Ngân sách cũng đã tiến hành giám sát nguy cơ ô nhiễm nguồn nước Nhà máy Cấp nước Gia Nghĩa. Qua thực tế giám sát, tôi thấy nguy cơ ô nhiễm là rất cao. Tình trạng lồng cá nuôi nằm sát với ống hút nước của nhà máy nước. Hằng ngày, thức ăn của cá, xác cá chết tồn đọng nhiều ngày thì nguy cơ ô nhiễm nguồn nước là rất lớn. Khu vực này có nhiều ga ra ô tô thải chất thải xuống lòng hồ cũng đặc biệt nguy hiểm”.     

Nguồn nước cung cấp cho hàng ngàn hộ dân mỗi ngày

Nguồn nước hồ thủy điện Đắk R’tíh được sử dụng làm nguồn cung cấp nước sinh hoạt của Nhà máy Cấp nước Gia Nghĩa (Công ty Cổ phần Cấp nước và Phát triển đô thị Đắk Nông). Theo Công ty Cổ phần Cấp nước và Phát triển đô thị Đắk Nông, hiện nay năng lực cấp nước cho thị xã Gia Nghĩa từ nhà máy này giai đoạn 1 với công suất 12.000 m3/ngày đêm lấy từ nguồn nước tại lòng hồ thủy điện Đắk R’tíh. Lượng khách hàng trong thời gian qua đã tăng nhanh từ 1.300 khách hàng năm 2013 lên gần 5.500 khách hàng vào đầu năm 2016.

Ông Nguyễn Công, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty Cổ phần Cấp nước và Phát triển đô thị Đắk Nông cho biết: “Nước hồ thủy điện Đắk R’tíh hiện tại có chất lượng tốt, lòng hồ dài, sâu nên khả năng lắng đọng cặn cũng tương đối tốt. Tuy nhiên, trước tình trạng nuôi cá với số lượng lớn, xả thải từ chăn nuôi, sản xuất, từ khu dân cư và đặc biệt nguy hiểm là từ các ga ra ô tô thì nguy cơ ô nhiễm nguồn nước tại đây sẽ xảy ra bất cứ lúc nào nếu các ngành, chính quyền địa phương không làm quyết liệt”.

Được biết, hiện tại, các hành vi xả thải chất thải từ chăn nuôi, dầu nhớt ở các ga ra ô tô đang có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nguồn nước. Nếu không sớm có biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa một cách hiệu quả thì tình trạng ô nhiễm nguồn nước sẽ xảy ra, ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng ngàn hộ gia đình trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa.

Sớm có quy hoạch chi tiết

Ông Trần Văn Đức cũng cho biết thêm: “Các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương cần nâng cao trách nhiệm, phối hợp với nhau để cách ly các ga ra ô tô ra khỏi khu vực lòng hồ, di dời 7 lồng cá cách ra xa khu vực ống hút nước của nhà máy nước ít nhất 2 km và tiến tới chấm dứt việc nuôi cá lồng trên hồ Đắk R’tíh. Vấn đề này cần phải làm quyết liệt ngay từ đầu, chứ chần chừ để kéo dài thì hệ quả để lại là rất nguy hiểm, vì liên quan đến sức khỏe của hàng ngàn hộ gia đình ở thị xã Gia Nghĩa”.

Ông Nguyễn Công cũng cho rằng: “Việc quy hoạch chi tiết xung quanh bờ hồ là rất cấp thiết. Công tác quy hoạch trước hết là đối với các ga ra ô tô nằm dọc theo bờ hồ. Những ga ra nào chưa cấp phép thì dừng lại, còn những ga ra cấp giấy phép thì rút lại. Chậm nhất đến năm 2017, các ngành chức năng, chính quyền địa phương di dời các ga ra ra khỏi khu vực để bảo đảm an toàn.

Một vấn đề nữa là quy hoạch chi tiết các khu dân cư một cách rõ ràng, đồng thời trồng thêm cây xanh và có con đường dọc theo xung quanh bờ hồ nhằm cách ly tránh việc xả thải xuống lòng hồ”. Cũng theo ông Công, việc di dời các lồng cá ra xa ống hút nước của nhà máy nước và sớm chấm dứt nuôi cá lồng trên lòng hồ làm phải quyết liệt. Cơ quan chuyên môn nghiên cứu di chuyển hướng của các cống thoát nước ở các khu dân cư không cho chảy xuống lòng hồ cũng sớm được triển khai.

Nguy cơ ô nhiễm nguồn nước hồ thủy điện Đắk R’tíh là rất rõ ràng. Vấn đề cấp bách, khẩn trương lúc này là các cơ quan liên quan và thị xã Gia Nghĩa khẩn trương vào cuộc xử lý, cũng như triển khai các giải pháp để bảo vệ môi trường bền vững. Tránh tình trạng thiếu trách nhiệm khiến sức khỏe của hàng ngàn người dân bị ảnh hưởng vì dùng nước có nguy cơ ô nhiễm cao.