Đắk R’tíh giữ gìn, phát triển nghề dệt thổ cẩm

Tâm huyết với nghề

Trải qua năm tháng, các sản phẩm thổ cẩm như: váy, áo, túi xách, khăn, chăn… vẫn được nhiều đồng bào trên địa bàn xã thường xuyên sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày cũng như trong các hoạt động văn hóa, lễ hội, ngày tết, cưới hỏi... của bon làng. Vì vậy, nghề dệt thổ cẩm ở đây luôn thu hút được nhiều chị em  gìn giữ, phát huy bằng ý thức và tấm lòng của mình.

Các trang phục truyền thống thường được đồng bào M’nông sử dụng trong những lễ hội

Đơn cử như từ 2010 đến nay, được sự quan tâm của các ngành chức năng, xã đã mở được 32 lớp dạy nghề thổ cẩm với hàng trăm lượt người tham dự. Mỗi lớp học kéo dài trong khoảng thời gian 3 tháng, thu hút được rất nhiều chị em tham gia học hỏi, nâng cao tay nghề.

Điều đáng mừng là tất cả các chị em sau khi được học nghề đều tự trang bị cho mình một khung cửi, những lúc rảnh rỗi lại say sưa dệt nên những sản phẩm thổ cẩm. Bằng những sản phẩm “cây nhà lá vườn”, hầu hết các gia đình ở đây luôn có những bộ trang phục mới để đi chơi hoặc tham gia các nghi lễ trang trọng của bon làng.  

Theo bà Thị Ai, nghệ nhân truyền dạy nghề dệt thổ cẩm ở bon Bu Koh thì để làm nên các sản phẩm đòi hỏi người dệt phải tập trung sắp xếp từng sợi chỉ và phải mất một khoảng thời gian khá dài. Thế nhưng, chị em khi đến học không một ai nản lòng mà luôn say sưa, chăm chú để sớm nắm bắt được kỹ thuật dệt thổ cẩm. Những lúc rảnh rỗi, nhiều chị em còn tìm đến nhà những nghệ nhân trong xã với mong muốn tiếp tục nâng cao tay nghề một cách thuần thục, nhuần nhuyễn.

Sự tâm huyết học hỏi nghề dệt thổ cẩm của nhiều chị em đã góp phần rất lớn vào việc bảo tồn và phát huy nét văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa. Vì vậy, bản thân mỗi nghệ nhân cũng như những người có kinh nghiệm ở địa phương luôn tâm huyết, không ngại khó khăn, cố gắng làm sao truyền nghề dệt thổ cẩm cho thật nhiều người.

Sức sống từ lớp trẻ

Theo nghệ nhân Thị Ai thì việc gìn giữ, truyền nghề dệt thổ cẩm đã ăn sâu vào trong ý thức của mỗi gia đình nơi đây. Qua các thế hệ, mẹ truyền nghề cho con gái, chị bày vẽ cho em cách dệt những trang phục truyền thống của dân tộc mình. Cứ thế, từ khi còn nhỏ, người con gái M’nông đã được chỉ dạy, làm quen với nghề dệt thổ cẩm, đến tuổi đi lấy chồng thì tự tay dệt được bộ váy áo bằng thổ cẩm để dùng vào các dịp lễ, ngày hội của bon làng.

Đơn cử như em Thị Kíp ở bon Bu Đách, mặc dù năm nay mới chỉ 14 tuổi, nhưng đã có thể tự tay dệt được những sản phẩm thổ cẩm đơn giản như: khăn tay, khăn trải bàn… Để làm được những sản phẩm trên thì từ lúc còn nhỏ em đã chú ý quan sát, tìm hiểu cách dệt thổ cẩm từ những người thân trong gia đình.

Theo em Thị Kíp thì từ hồi còn học tiểu học, em đã được ông bà, bố mẹ kể về lịch sử, truyền thống của nghề dệt thổ cẩm. Những câu chuyện ấy đã gợi cho em trí tò mò, từ đó tạo cho em ý thức trân trọng, giữ gìn những bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Đến năm 10 tuổi thì em được bà, mẹ… tận tình chỉ dạy từng đường kim, mũi chỉ, các kỹ thuật cơ bản để làm ra sản phẩm thổ cẩm. Cùng trang lứa với em cũng có rất nhiều bạn tự tay dệt được những sản phẩm thổ cẩm phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Theo thống kê của UBND xã Đắk R’tíh thì hiện nay, trên địa bàn xã có gần 1000 phụ nữ dân tộc M’nông tuổi đời từ 18 trở lên thì đã có đến 900 người biết dệt thổ cẩm. Một điều đáng mừng là hơn 70% chị em trong số này là lớp trẻ, từ 18-30 tuổi. Với việc ngày càng có nhiều bạn trẻ biết dệt thổ cẩm thì công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống trên địa bàn xã cũng sẽ mang tính chất lâu dài và bền vững.

Các nghệ nhân tâm huyết truyền nghề dệt thổ cẩm cho con cháu

Và còn nhiều trăn trở

Trong những năm qua, được sự quan tâm của các ngành chức năng, chính quyền địa phương, cũng như sự kế thừa giữa các thế hệ nên số lượng người biết dệt và làm ra các sản phẩm thổ cẩm ở xã Đắk R’tíh ngày càng nhiều. Các sản phẩm thổ cẩm đã được đồng bào dệt một cách tinh xảo, mẫu mã, hoa văn cũng đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, các sản phẩm thổ cẩm do chị em ở đây làm ra mới chỉ được sử dụng trong cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày chứ chưa thật sự trở thành hàng hóa, có thể tham gia thị trường trong và ngoài địa bàn.

Vì vậy, điều mà nhiều bà con ở đây trăn trở là cùng với việc gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống thì các cấp chính quyền, ngành chức năng cũng cần nghiên cứu, có hướng đi phù hợp để giúp các sản phẩm thổ cẩm có “đầu ra” trên thị trường. Qua đó, bà con nơi đây có thêm công ăn việc làm, thu nhập, gắn bó với nghề dệt thổ cẩm một cách lâu dài.