Tạp bút: Nhớ ngày Giỗ Tổ

Bà tôi nheo mắt lật từng tờ lịch nói với cả nhà: “Không biết năm nay tụi nhỏ có về ăn tết Giỗ Tổ đông đủ hay không?”. Mẹ tôi đã chuẩn bị gạo nếp ngon, lá dong gói bánh chưng thì ngoài vườn có sẵn, chỉ còn thiếu những cánh tay chắc khỏe để giã bánh giầy. Ở quê tôi, nhiều nhà vẫn giữ thói quen ăn tết ngày Giỗ Tổ để tưởng nhớ, tri ân công lao các vị Vua Hùng. Vào ngày này con cháu dù đang đi làm ăn hay học tập nơi xa cũng trở về. Tuy không tổ chức lễ hội hay cỗ bàn linh đình nhưng cũng có mâm cơm tươm tất thắp hương tiên tổ. Việc thờ cúng chu đáo trong ngày Giỗ Tổ Hùng Vương để thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”.

Minh họa: Ngọc Khai

Những năm trước cứ đầu tháng Ba âm lịch, khi những cây gạo nở đỏ góc trời thì cũng là lúc mọi người trong làng rục rịch rủ nhau đi hội Đền Hùng. Hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, hội người cao tuổi… mỗi đoàn thể đều tổ chức cho hội viên đi dâng hương Đền Hùng. Gia đình tôi rời Phú Thọ vào Tây Nguyên lập nghiệp đã lâu. Làng tôi ở đa phần là người từ quê hương Phú Thọ vào làm kinh tế mới. Mặc dù rất bận rộn nhưng mẹ và các cô chú cũng thu xếp công việc để đi. Mẹ thường rủ mấy chị em hàng xóm đồ xôi giã bánh giầy. Gạo làm bánh được mẹ chọn kỹ, nhất định phải là loại nếp nương thơm, dẻo. Hạt nào hạt ấy tròn đều, căng mẩy. Những người giã bánh giầy ngon nhất làng bây giờ đều đã già rồi. Họ là những người đàn ông từng rất khỏe mạnh, lực lưỡng, có sức bền giã đều tay. Giã càng lâu càng kỹ thì bánh càng mịn càng ngon. Bố tôi là một trong số đó. Nhưng qua mỗi mùa giã bánh giầy bố thấy mình không còn khỏe nữa. Xương khớp đã rệu rã lắm rồi. Việc giã bánh giầy nhường lại cho thế hệ cháu con.

Hai năm nay ảnh hưởng của dịch bệnh, Giỗ Tổ Hùng Vương chỉ tổ chức phần lễ, không tổ chức các nội dung phần hội. Thực hiện đúng chủ trương phòng dịch, bà con hàng xóm quê tôi bảo nhau không tổ chức đi dâng hương nữa. Tối nào cũng vậy, tôi đều bật ti vi hoặc lên các trang điện tử của tỉnh Phú Thọ, Báo Phú Thọ... theo dõi những tin tức về các hoạt động ngày Giỗ Tổ. Ai cũng mong muốn sang năm sau lại được về Đền Hùng để nghe hát xoan, xem thi gói bánh chưng, giã bánh giầy; được đi tham quan hội trại văn hóa nhìn ngắm không gian sinh hoạt truyền thống, đặc trưng của các dân tộc thiểu số; được thưởng thức nhiều đặc sản vùng miền. Bà tôi vừa bấm gọi video cho từng đứa cháu hỏi ngày mấy thì về? Giờ bà ngồi ngoài sân bỏm bẻm nhai trầu, miệng ngâm nga câu ca dao đậm đà tình nghĩa: “Dù ai đi ngược về xuôi/Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba/Khắp miền truyền mãi câu ca/Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm".