Tản mạn: Những món quà 20/11

Tốt nghiệp sư phạm ra trường, tôi lên vùng núi làm cô giáo.

20/11 đầu tiên của nghề giáo viên, tôi nhận được món quà của học sinh nghèo xóm núi là túi cam hái vườn nhà, trái còn chưa kịp căng da. Những trái cam nhỏ xíu được các em lễ mễ mang lên nội trú mừng ngày nhà giáo cho cô, kèm thêm bó hoa dại hái vội bên đường. Cô ơi, chúng em tặng quà cho cô… Câu nói mộc mạc đồng phát ra nơi mười cái miệng nhỏ xinh xinh khiến tôi vui chảy nước mắt. Cảm ơn rối rít, tôi dắt hết mấy em vô phòng nội trú. Lăng xăng xúc gạo, bỏ đường đi nấu xoong chè để cô trò cùng ăn. Lần đầu tiên, tôi biết thế nào là cảm giác ấm lòng khi được những đứa học trò quan tâm, dẫu cái thành ý quan tâm chỉ là một túi cam chua kèm bó hoa dại! Cũng lạ, đám học trò xóm núi của tôi hay lắm, bao thế hệ nối tiếp nhau không cần ai nhắc bảo vẫn cứ tự động nhớ ngày tri ân thầy cô, tự động dắt đi thăm, chúc mừng, tặng cho thầy cô bằng đủ thứ quà quê chính tay các em thu hái được từ ruộng vườn, rừng núi, bó mía, mớ đọt rau lang, bì dâu da hoặc túi sim rừng…. Đôi khi, quà còn là những món dễ thương tự đầu các em nghĩ, tự tay các em làm như chiếc thuyền buồm nhỏ xinh làm từ vỏ lon bia hay cái ống cắm bút có khắc tên cô được đẽo gọt từ tre trúc… Đơn sơ, không có giá trị lớn về vật chất nhưng giá trị tinh thần đương nhiên… vô giá. Sức tưởng tượng của lũ học trò yêu thực là phong phú, ít có khi nào quà năm sau trùng quà năm trước. Vậy nên cô giáo tôi luôn hồi hộp chờ đợi, luôn khát khao những cảm giác bất ngờ.

Ảnh tư liệu

Tôi nhớ năm đó, ngoài việc ban ngày lên lớp chính, trường còn tổ chức cho giáo viên ban đêm về các thôn buôn dạy phổ cập. Tôi và thầy P được phân công dạy thôn H. Đường xuống thôn H mùa mưa đất bùn lầy lội, đi rất vất vả. Học trò phổ cập thôn này là những em thiếu niên, thanh niên và cả những em đã quá cái tuổi ra lớp, thường do bỏ học giữa chừng. Nghỉ lâu, không còn mặn mà với chữ nghĩa, trường lớp nên vận động rất khổ. Tới từng nhà, thuyết phục được các em chịu chong đèn đêm đêm đi học đã là may, không thể trông mong gì nhiều chuyện “lễ nghĩa” nơi mà mọi người suốt ngày toàn lặn lội rẫy nương…

Vậy nhưng chúng tôi đã lầm, chưa hẳn vậy. Đêm ấy, tôi còn nhớ rõ là đêm 19, trước ngày nhà giáo. Trời tháng 11 bắt đầu trở gió, mưa lất phất, lạnh căm căm. Thời tiết tệ thế này, tôi nghĩ học sinh sẽ rủ nhau trốn học ở nhà trùm chăn, chắc không dưới nửa lớp. Bụng nghĩ vậy nên tôi với thầy P không khỏi ngạc nhiên khi vào phòng thấy các em lục tục đứng dậy chào đông đủ. Tuy nhiên, không em nào mang sách vở hoặc bút thước. Chưa kịp hỏi lí do thì anh lớp trưởng (lớn tuổi gần bằng cô giáo) rụt rè tiến lên, gãi đầu gãi tai xin phép thầy cô cho lớp… nghỉ học một hôm. Nhưng để làm gì? Dạ, để chúng em tổ chức… liên hoan mừng thầy cô nhân ngày nhà giáo! Thật quá bất ngờ, cái “tình huống sư phạm” oái oăm lần đầu tiên tôi gặp. Ai dám bảo học trò phổ cập không biết lễ nghĩa??? Hai thầy cô chỉ biết gật đầu. Chỉ chờ có vậy các em lập tức vỗ tay hoan hô như sấm; xong nhất tề đứa chạy đi nhóm lửa, đứa lôi từ dưới hộc bàn ra nào chuối, mía, khoai… chuẩn bị sẵn tự lúc nào không hay. Chưa hết, còn nguyên một bao bắp tươi giấu đằng sau cửa cũng được lôi ra. Cả thầy trò cùng ngồi vây quanh lò than rực hồng nướng bắp nướng khoai; cùng chia nhau ăn những món quà quê quen thuộc mà bỗng nhiên ngon đến cực kì trong cái lạnh đêm đông, cùng rôm rả chuyện trò sẻ chia bao nỗi ấm lạnh vui buồn… Lần sẻ chia đó giúp tôi có dịp hiểu sâu hơn về hoàn cảnh cơ cực, thậm chí đáng thương của những em học trò xóm núi do nhận thức thấp, do côi cút đói nghèo nên chuyện học hành phải dở dang.

Đêm liên hoan với các em học trò phổ cập giữa núi rừng giá rét, thêm lần nữa là món quà 20/11 vô giá mà đời làm cô giáo tôi nhận được từ học sinh. Quà ấy khiến tôi hết thấy nhọc nhằn khi phải lặn lội hằng đêm đến với các em. Trời tuy lạnh nhưng lòng thật ấm khi biết trong ngôi nhà nơi thôn xa heo hút có bao nhiêu cặp mắt đang đau đáu chờ mong cô giáo.