Tản văn: Cuốn vở của chị

Mẹ đưa cho tôi một bọc ni lông trong đó có hai cuốn vở ô li, một lọ mực tím hoa sim và một cây bút máy. Tôi ngắm nghía không biết chán bìa những cuốn vở mới với hình những chú hươu cao cổ cao lênh khênh như cái cần cẩu, bạn sóc nâu tay cầm quả trám hay chú thỏ đang gặm củ cà rốt ngon lành. Bìa vở rực rỡ sắc màu như thôi miên tôi. Lật giở những trang vở trắng tinh khôi, thơm mùi giấy mới, tôi dí sát vào mũi hít hà cái mùi thơm kì diệu. Lòng hồi hộp đếm từng ngày đến buổi học đầu tiên của năm học mới, được gặp thầy gặp bạn, háo hức được nắn nót những dòng chữ ngay ngắn trên trang vở mới.

Ngày ấy mẹ tôi cùng chiếc xe cà tàng đi khắp làng trên xóm dưới mua đồng nát. Trong mớ giấy vụn mẹ mua được có dăm ba cuốn vở còn sót lại mấy tờ giấy trắng. Mẹ cẩn thận tách từng tờ, từng tờ rồi dùng kéo cắt cho vuông hình sắc cạnh. Mẹ gom được một tập giấy dày. Mẹ dùng que sắt nhọn xuyên qua gáy tập giấy để xỏ sợi chỉ màu trắng qua mấy vòng rồi buộc thắt nút lại. Đó là cuốn vở của chị cho năm học mới. Cuốn vở bìa xi măng vàng nhợt nhạt, giấy thì xô lệch, tờ trắng tinh, tờ ngả ngả màu. Nhiều lần tôi thắc mắc: “Mẹ ơi, sao chị lại không có vở mới như con hả mẹ? Chị hư không nghe lời mẹ nên phải viết vở xấu đúng không ạ?”. Mẹ chỉ nén quay mặt đi giấu giọt nước mắt rịn ra ở khóe mắt chằng chịt vết chân chim.

Lớn lên rồi tôi mới hiểu, tuổi thơ chị đã chịu nhiều thiệt thòi. Bố đau ốm suốt, cứ mỗi khi trái gió trở trời, mảnh đạn găm trong vai cha hồi chiến tranh lại đau nhức. Mẹ đi mua đồng nát lãi lời mấy đồng bạc lẻ, cả nhà rau cháo qua ngày. Ai thuê mướn gì mẹ cũng làm, gom góp tiền mà chỉ đủ mua đồ dùng học tập cho tôi. Còn chị, ba bốn năm vẫn chiếc bút máy ấy chỉ thay ngòi, vở đóng từ giấy cũ, áo trắng màu cháo lòng,… Buổi sáng, chị dậy sớm giúp mẹ nấu nồi cám cho đàn lợn nái. Chị đạp xe chở tôi dọc con đường đê rồi xuyên qua cánh đồng đến trường tiểu học rồi mới quay lại trường trung học ở cuối làng. Buổi trưa đón tôi đi học về rồi lại tất tả cơm nước. Tối, hì hụi giúp mẹ phân loại đồng nát, mấy chai lọ nhựa, mấy thanh sắt han gỉ, vỏ lon nước ngọt, giấy vụn rồi chị mới chong đèn học bài đến khuya. Đến năm lớp chín, chị buộc phải nghỉ học, đi làm thuê cho một người bà con xa bên họ nội tận trong miền Nam để phụ giúp mẹ nuôi tôi ăn học.

Bây giờ tôi đã lập gia đình, có việc làm ổn định, nhưng cứ mối lần bước vào năm học mới, nhìn những cuốn vở của chị - bìa xi măng được đóng lại từ những tờ giấy cũ xếp ngay ngắn trong ngăn bàn là lòng lại bộn bề những nhớ những thương…