Thực hành then của người Tày, Nùng, Thái

Nguyễn Hồng (th)| 10/01/2020 08:47

Ngày 13/12/2019, thực hành then của người Tày, Nùng, Thái chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

ADQuảng cáo

Ảnh minh họa

Then là một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, tâm linh lâu đời của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái miền núi phía Bắc Việt Nam. Ðây cũng là một loại hình diễn xướng dân gian tổng hợp, phản ánh mọi khía cạnh của cuộc sống, từ niềm vui, nỗi buồn đến những ước vọng, hoài bão, hướng tới những điều bình an, tốt đẹp. Then phản ánh các quan niệm về con người, thế giới tự nhiên và vũ trụ.  Trong quan niệm dân gian, "then" có nghĩa là "thiên", tức là “trời”, vì thế "then" được coi là điệu hát của thần tiên truyền lại.

Các lễ then diễn tả hành trình thầy then (ông then, bà then) điều khiển đoàn âm binh đi từ Mường Ðất lên Mường Trời để dâng lễ vật và thỉnh cầu trong lễ: Cầu an, chữa bệnh, cầu mùa, chúc mừng năm mới... Khi các thầy then cất tiếng hát, gảy tính tẩu là khởi đầu cuộc hành trình.

ADQuảng cáo

Then luôn luôn được trao truyền bằng truyền khẩu khi thực hành nghi lễ then, thể hiện sự kế tục giữa các thế hệ. Các thầy then đóng vai trò chính yếu trong việc chuyển giao các kỹ năng và bí quyết liên quan, một số thầy then thực hiện khoảng 200 nghi lễ then một năm. Nghi lễ then thể hiện bản sắc văn hóa của các dân tộc này, từ phong tục đến nhạc cụ, múa, âm nhạc. Nhờ các chức năng văn hóa xã hội, then góp phần giáo dục đạo đức, lối sống nhân đạo và bảo vệ các phong tục, truyền thống văn hóa ở Việt Nam. Tùy theo mục đích của việc cầu cúng mà thầy then sẽ bày mâm cúng và cầu khấn trước bàn thờ then những vị thần bản địa khác nhau. Thầy then thường sử dụng các đồ vật như: kiếm trừ tà, thanh âm dương, chuông... để thực hiện lễ then tại nhà tín chủ, ở ngoài trời hoặc tại bàn thờ then ở nhà của thầy. Người trình diễn hát then theo hình thức diễn xướng tổng hợp vừa hát, đệm đàn và múa để thể hiện nội dung câu hát.

Nhìn một cách tổng thể, then có một số loại hình thể hiện với những chức năng chính sau: Then kỳ yên (cầu an), cầu hoa, cầu may, then cầu mùa, then chúc tụng ca ngợi, Then cấp sắc (lẩu then), then tống tiễn...

Có thể nói, then là sản phẩm sáng tạo của rất nhiều thế hệ và đã trở thành sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng không thể thiếu của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, các nghi lễ gắn với then vẫn luôn có sức sống mãnh liệt trong đời sống của đồng bào, đồng thời cũng là niềm tự hào của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở các tỉnh miền núi phía Bắc.

ADQuảng cáo
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Thực hành then của người Tày, Nùng, Thái
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO