Phong trào khởi nghĩa N’Trang Lơng - Niềm tự hào của các dân tộc Tây Nguyên

Núi Nâm Nung, nơi N'Trang Lơng và nghĩa quân làm căn cứ chống thực dân Pháp. Ảnh tư liệu

Theo đó, cuộc khởi nghĩa N’Trang Lơng có quy mô lớn nhất và kéo dài nhất trong lịch sử đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược tại Tây Nguyên. Vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm vóc của cuộc khởi nghĩa N’Trang Lơng rất rộng lớn, không chỉ trong nước mà còn đối với quốc tế.

Cuộc khởi nghĩa đã xây dựng được một mặt trận đoàn kết chiến đấu chung giữa cộng đồng người M’nông và người Stiêng; lôi cuốn cả một bộ phận người Mạ ở trung lưu sông Đồng Nai và một bộ phận người Campuchia. Đối diện với quân xâm lược nhà nghề, nắm trong tay nhiều vũ khí hiện đại, nhưng N’Trang Lơng và đội quân của mình vẫn bám chắc vào rừng núi, tìm mọi cách xây dựng và phát triển lực lượng trong suốt 1/4 thế kỷ, để rồi luôn tấn công quân xâm lược với tinh thần chủ động, tích cực, táo bạo, mưu trí.

Đối diện với một phong trào đấu tranh to lớn và rầm rộ như vậy, nền cai trị của thực dân Pháp tại Tây Nguyên nhiều lần bị đặt trong tình trạng nguy hiểm, thậm chí có lúc bị đánh đổ như năm 1914-1915. Ngay sau khi cuộc khởi nghĩa N’Trang Lơng kết thúc, núi rừng Tây Nguyên lại ào ào sôi động với phong trào Nước Xu (1935-1939), rồi từ từ chuyển mình theo con đường đấu tranh cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

Điều đó cho thấy, trong công cuộc thực dân của mình, người Pháp chưa bao giờ bình định được hoàn toàn khu vực Tây Nguyên cũng như dập tắt được sức sống mãnh liệt, tinh thần đấu tranh cho độc lập, tự do của đồng bào các dân tộc nơi đây. Cuộc khởi nghĩa do N’Trang Lơng lãnh đạo là một mốc son sáng ngời trong lịch sử đấu tranh cách mạng của nhân dân Việt Nam nói chung.

Cuộc khởi nghĩa N’Trang Lơng đóng vai trò là ngọn cờ đầu chống thực dân Pháp, tiêu biểu cho truyền thống bất khuất chống xâm lược của các dân tộc miền sơn cước Nam Đông Dương. Hơn 25 năm đấu tranh kiên cường, cuộc khởi nghĩa N’Trang Lơng đã ghi những chiến công oanh liệt, buộc địch phải rút khỏi cao nguyên trong một thời gian dài (1915-1928). Cho đến nay, hơn 100 năm kể từ khi phong trào N’Trang Lơng kết thúc, nhưng thời gian không hề làm giảm ý nghĩa thực tiễn của cuộc đấu tranh đó.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, truyền thống của phong trào N’Trang Lơng đã được đồng bào M’nông cũng như đồng bào các dân tộc ở Trường Sơn-Tây Nguyên phát huy mạnh mẽ trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Từ sau 1975, ngọn lửa chiến đấu của truyền thống N’Trang Lơng vẫn không ngừng rực cháy trong sự nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên bất khuất, kiên cường.

Đặc biệt, để phát huy truyền thống lịch sử của thủ lĩnh N’Trang Lơng, giáo dục truyền thống chống ngoại xâm cho các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau cũng như nêu cao đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 22/8/2011 về việc xây dựng Tượng đài N’Trang Lơng và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc 1912-1936  tại thị xã Gia Nghĩa. Điều đó một lần nữa đã khẳng định, phong trào khởi nghĩa N’Trang Lơng là biểu tượng cao đẹp, niềm tự hào của các dân tộc Tây Nguyên nói riêng và Việt Nam nói chung.