Những ca khúc nổi tiếng về Hà Nội

“Hướng về Hà Nội” (nhạc sĩ Hoàng Dương)

“… Hà Nội ơi, hướng về thành phố xa xôi
Ánh đèn giăng mắc muôn nơi, áo màu tung gió chơi vơi
Hà Nội ơi, phố phường dài ánh trăng mơ
Liễu mềm nhủ gió ngây thơ, thấu chăng lòng khách bơ vơ…”

Hơn 60 năm trước, trong một đêm ngồi trong căn nhà ngoại thành và nghe thấy tiếng súng nơi thành phố, nhạc sĩ Hoàng Dương đã ghi lại tâm trạng “ngóng trông về xa”, “tiếc thương hình bóng qua” bằng âm nhạc. Nhạc sĩ đã gửi gắm cảm xúc, tâm sự của mình với thủ đô Hà Nội qua những giai điệu da diết, thấm đượm nỗi nhớ nhung vô hạn. Hướng về Hà Nội ra đời đúng vào khoảng thời gian đất nước đang chìm giữa bom đạn chiến tranh, người dân loạn lạc đi tản cư.

Mỗi khi giai điệu thân quen của Hướng về Hà Nội vang lên, nhiều thế hệ lại cảm thấy thấm thía về những “mùa chinh chiến ấy”. Dù ở phong cách nào thì Hướng về Hà Nội vẫn khiến người nghe hòa quyện chung một niềm cảm xúc mãnh liệt dành cho mảnh đất nghìn năm tuổi.

Lung linh Hồ Gươm - Hà Nội. Ảnh tư liệu

“Người Hà Nội” (nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi)

“… Đây Hồ Gươm, Hồng Hà, Hồ Tây
Đây lắng hồn núi sông ngàn năm
Đây Thăng Long, đây Đông Đô
Đây Hà Nội, Hà Nội mến yêu…”

Người Hà Nội là một sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi vào năm 1947 - thời điểm “Hà Nội cháy, khói lửa ngập trời” khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bắt đầu nổ ra. Được sáng tác trong cùng một thời kỳ nhưng nếu như Hướng về Hà Nội có giai điệu buồn da diết, Người Hà Nội lại mang âm hưởng mạnh mẽ, nhắc nhớ những con người hào hoa, phong nhã luôn vùng lên đấu tranh để giữ hòa bình cho quê hương.

Nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi đã tạo nên Người Hà Nội với tất cả tình cảm son sắt và sự phóng khoáng trong tâm hồn của một người Tràng An. Những địa danh nổi tiếng được đưa vào bài hát như Hồ Gươm, Hồ Tây, Ô Chợ Dừa, các khu phố cổ… làm hiện lên trong tâm trí của người nghe một Hà Nội “lắng hồn núi sông ngàn năm” và “đượm thắm máu hồng tươi” của biết bao thế hệ đã ngã xuống để chúng ta có được như ngày hôm nay.

“Em ơi Hà Nội phố” (thơ Phan Vũ, nhạc: Phú Quang)

“… Em ơi, Hà Nội phố
Ta còn em mùi hoàng lan
Ta còn em mùi hoa sữa
Con đường vắng rì rào cơn mưa nhỏ
Ai đó chờ ai, tóc xõa vai mềm…”

Em ơi Hà Nội phố gợi lên một không gian yên bình, trầm lắng đến lạ lùng của Hà Nội trong một buổi chiều đầu đông. Những cơn mưa cuối mùa rì rào trên đoạn đường vắng, mái ngói rêu phong, cây bàng đơn côi và mùi hoa sữa nồng nàn vương trên từng tán cây theo gió thổi làm xao động biết bao tâm hồn. Phải đến mùa đông, chúng ta mới có thể cảm nhận được hết sự chầm chậm, lặng lẽ của Hà Nội. Chính nét đẹp cổ kính, lao xao trên từng con phố cũ và từng “mái ngói xô nghiêng” đã làm nao lòng người nghệ sĩ.

Hình ảnh gây ấn tượng mạnh mẽ nhất trong bài hát có lẽ là “mùa đông năm ấy, tiếng dương cầm trong căn nhà đổ, tan lễ chiều sao còn vọng tiếng chuông ngân”. Nhà thơ Phan Vũ đã sáng tác bài thơ Hà Nội phố vào năm 1972 - thời điểm không quân Mỹ đang leo thang đánh phá Hà Nội. Tiếng dương cầm, tiếng chuông vang lên khi thủ đô đang chìm trong bom đạn, khói lửa tạo nên hai sự đối lập nhưng mang đầy xúc cảm.

Một góc Đền Ngọc Sơn (Hà Nội). Ảnh: tư liệu

“Hà Nội và tôi” (thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường, nhạc: Lê Vinh)

“… Nơi tôi sinh Hà Nội
Ngày tôi sinh một ngày bỏng cháy
Ngõ nhỏ, phố nhỏ, nhà tôi ở đó
Đêm lặng nghe trong gió
Tiếng sông Hồng thở than…”

Hà Nội và tôi là lời tâm sự của một chàng trai Hà Nội khi sắp phải rời xa quê hương. Điều anh ta nhớ nhất chính là ngôi nhà mình đã sinh ra và lớn lên ở “ngõ nhỏ, phố nhỏ”. Người ta nói rằng chỉ cần một ngày lang thang trên mỗi góc phố Hà Nội, những ký ức đó sẽ mãi in sâu trong tâm trí của bất kỳ ai từng đặt chân lên mảnh đất này. Khuất sâu trong từng nốt nhạc của Hà Nội và tôi là một nỗi xao xuyến, bồi hồi để lại cho người sự bâng khuâng, lắng đọng bên trong tâm hồn.

Chuẩn bị lên đường, chàng trai ấy mang trong lòng tâm sự nặng trĩu và lưu giữ tại những hình ảnh thân quen nhất về Hà Nội như Hồ Gươm, mùi hoa sữa, “những cánh phượng rơi” và đặc biệt là “tiếng sông Hồng thở than” trong đêm. Hà Nội và tôi đã nói lên nỗi lòng của những người con thủ đô đang tha phương nơi xứ người, nhớ đến hình ảnh của một Hà Nội đắm say, vắng lặng của thời xa xưa.

“Trời Hà Nội xanh” (nhạc sĩ Văn Ký)

“… Xanh xanh thắm, bầu trời xanh Hà Nội
Hồ Gươm xanh như mái tóc em xanh
Thân thương quá nụ cười người Hà Nội
Đã gặp rồi mà bồi hồi, nhớ mãi Hà Nội ơi…”

Nhạc sĩ Văn Ký từng viết khoảng 10 ca khúc về Hà Nội nhưng trong số đó, có lẽ Trời Hà Nội xanh là bài hát có ca từ mượt mà, đằm thắm nhất. Hình ảnh bầu trời xanh được lặp đi lặp lại trong lời ca như gợi nhớ người nghe về một mùa thu “Hà Nội vùng lên, Hồng Hà cuộn sóng” năm nào. Màu xanh của bầu trời thủ đô tháng 10 luôn đem tới cảm giác thanh bình là một hình ảnh đậm chất thơ đã được bao nhiêu người nghệ sĩ đưa vào trong những tác phẩm của mình.

Giai điệu của Trời Hà Nội xanh như tỏ rõ khí chất hào hùng, anh dũng và quả cảm của những con người thủ đô. Để được như ngày hôm nay, Hà Nội đã phải trải qua những thời kỳ khốc liệt với bom đạn chiến tranh và những đêm dài “mịt mù bão lửa”. Nhưng dù vạn vật có đổi thay sau một nghìn năm thì bầu trời Hà Nội vẫn sẽ mãi trong xanh trong tâm trí của những con người đã và đang gắn bó với nơi này.