Nhớ lời hát ru

Nói đến hát ru là nói đến lòng bao dung, nhân hậu, sự dịu dàng, nhân ái, đến khát vọng được sống thanh bình, hạnh phúc, đến lòng mong mỏi cho trẻ thơ được yên ấm trong sự che chở của cuộc đời. Từ lời ru ấy, cùng với hạt lúa, củ khoai quê nhà, những đứa con của mẹ sẽ lớn lên. Và dầu cho đi đến phương trời nào thì tiếng ru của mẹ vẫn được họ giữ gìn trọn vẹn trong tâm hồn với bao kỷ niệm về một thời thơ ấu.

Những giai điệu yêu thương ru hời của mẹ được bắt nguồn từ xa xưa, có sức sống lâu bền và mãnh liệt với những hình ảnh thân thuộc của quê hương như cây đa, giếng nước, sân đình, con đò, đêm trăng, cầu tre lắt lẻo, cánh có bay lả bay la... Lời hát ru với âm điệu êm ả, thanh bình với tiết tấu chậm rãi, đưa trẻ thơ nhanh chóng chìm vào giấc ngủ nồng nàn. Khi trẻ đang khóc, người mẹ bắt đầu bằng tiếng nựng, âu yếm nhìn con và để hết tình cảm vào lời hát, cất tiếng ru hời… thiết tha thì trẻ sẽ nín ngay và lim dim đôi mắt, chìm vào giấc ngủ ngon lành.

Hãy thả hồn vào lời ru của mẹ già năm xưa: “À à ơi… Ru em em ngủ cho muồi/ Để mẹ đi chợ mua cau ăn trầu/ Mua vôi chợ Quán chợ Cầu/ Mua cau Nam Phổ mua trầu chợ Dinh/ Chợ Dinh bán áo con trai/ Triều Sơn bán nón Mậu Tài bán kim…”.  “À ơi, cái ngủ mày ngủ cho ngoan/ Mẹ mày đi tát nước ruộng sâu chưa về/ Bắt được con trắm con trê/ Cầm cổ lôi về cho cái ngủ nó ăn…à ơi…”. Hay lời ru của người mẹ M’nông vỗ về, gửi gắm ước mơ, hoài bão về con trẻ: “Em ta ơi, mau cao lớn nhé – Em ta ơi, cầm rổ xúc cá – Em ta ơi, cầm nỏ bắn sóc…”.

Ảnh tư liệu

Trong muôn vàn tín hiệu của tình yêu thương thì lời ru của mẹ có ý nghĩa sâu sắc, đậm đà và để lại những ấn tượng khó phai mờ nhất. Những khúc hát ru giúp bé phát triển ngôn ngữ và cảm nhận về âm nhạc tốt hơn, đồng thời là nguồn văn hóa trong trẻo đầu đời của trẻ thơ. Qua lời ru, lòng nhân ái được hình thành, trẻ thơ biết thương yêu ông bà, cha mẹ, anh chị và những người thân. Lời ru của mẹ còn là tri thức sơ khai như những viên ngọc lấp lánh góp phần định hình tính cách, tâm hồn trẻ thơ. Ngoài việc bồi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, bản thân những người mẹ khi cất tiếng ru con cũng tức là tự nâng cao tâm hồn mình lên.

Thế nhưng, hôm nay, ngay ở những làng quê, cảnh bà ru cháu, mẹ ru con, chị ru em trên cánh võng trưa hè với điệu à ơi, ầu ơ quen thuộc đến xao lòng đã dần thưa vắng... Trong nhịp sống tốc độ và hiện đại thời đô thị hóa, công nghiệp hóa, thế hệ trẻ đang sống trong một xã hội phát triển nhanh chóng, công việc, thời gian và tiền bạc đang đè nặng lên vai mỗi người… Hơn nữa, thị hiếu âm nhạc hiện nay cũng rất đa dạng, không đơn thuần là âm nhạc mang âm hưởng dân ca, truyền thống như trước nữa và người trẻ đang có rất nhiều sự chi phối, lựa chọn. Đó chỉ là một vài lý do khiến cho những lời ru cứ vơi dần trong xã hội hiện tại.

Tuy nhiên, việc một bà mẹ hiện đại biết hát ru là nét đẹp được đánh giá cao, nhưng không nên lấy đó làm tiêu chuẩn cứng nhắc. Thay vì ru những bài "đầy uẩn ức" man mát nỗi buồn làng quê xưa: "Chim đa đa đậu nhánh đa đa/ Chồng gần không lấy, đi lấy chồng xa/ Một mai cha yếu mẹ già/ Chén cơm đôi đũa, bộ kỷ trà ai dâng...."; thì hôm nay các bà mẹ cũng có thể hát các bài thiếu nhi nhẹ nhàng, các tác phẩm hiện đại hay sử dụng băng đĩa hát ru, nhạc trữ tình cho con để “ru con”. Đó có là một cách làm hay nhưng không gì bằng những lời hát ru "sống".

Dù thời đại nào thì lời ru vẫn luôn là một "món ăn tinh thần" nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ. Vì thế, ru con cũng chính là để dạy con. Mong sao trong rất nhiều hội thi của ngành văn hóa và hội phụ nữ… sẽ có hội thi “hát ru” để không chỉ là để ru con, dạy con mà còn tạo ra sự cổ vũ, tôn vinh một di sản văn hóa.