Đời sống văn hóa, môi trường văn hóa trong thời kỳ mới

P.V| 05/06/2015 13:42

Xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa ở nước ta là một trong những vấn đề thiết yếu của việc phát triển nền văn hóa mới, đồng thời là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước.

ADQuảng cáo

Quần thể danh thắng Tràng An (Ninh Bình) là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới. Ảnh tư liệu

Trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, đây là một vấn đề mở, cần nghiên cứu, thảo luận sâu để có những lựa chọn phù hợp, không chỉ về quan niệm hay nội dung, mà còn về sự hoạch định tổng thể, đặc biệt là những giải pháp thích ứng.

Khái niệm môi trường văn hóa mới đã được đề cập cách đây vài chục năm. Theo các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, môi trường không chỉ là những cái có sẵn trong tự nhiên mà còn bao gồm cả những yếu tố nhân tạo. Đây chính là môi trường văn hóa – thiên nhiên thứ hai của con người. Với cách hiểu môi trường theo nghĩa rộng như vậy, thì môi trường sống của con người như một chỉnh thể bao quát các yếu tố môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, môi trường văn hóa… và đều tác động đến con người.

Trong những năm gần đây, môi trường văn hóa ở Việt Nam nổi lên như một vấn đề vừa có tính cấp thiết, vừa có tính lâu dài về cả lý luận và thực tiễn. Nhiều nhà nghiên cứu đã tiếp cận môi trường văn hóa từ nhiều góc độ, cấp độ khác nhau, trong đó có một số ý kiến cho rằng: môi trường văn hóa là một bộ phận quan trọng không thể thiếu trong môi trường sống của con người. Môi trường văn hóa là tổng thể các sản phẩm văn hóa, chương trình, hành vi, thiết chế, phương tiện và cảnh quan văn hóa,… mà cá nhân tiếp xúc trong suốt đời và có ảnh hưởng qua lại với cá nhân đó.

Như vậy, có thể thấy, không phải bất cứ giá trị vật chất, tinh thần nào cũng tham gia vào cấu thành môi trường văn hóa. Chúng chỉ thực sự thuộc về môi trường văn hóa khi nằm trong mối quan hệ tác động trực tiếp hoặc gián tiếp với con người, cộng đồng và xã hội loài người.

ADQuảng cáo

Trong lịch sử phát triển, nhân loại đã trải qua cuộc hành trình lao động sản xuất và đã biến môi trường tự nhiên thuần khiết ban đầu thành môi trường tồn tại của mình, thành một thiên nhiên thứ hai – thiên nhiên được cải biến, được nhân hóa, mang ý nghĩa và bản chất người, mang dấu ấn ý chí của con người – đó là môi trường văn hóa, một hệ thống tổng hợp những thành tố văn hóa tác động qua lại với đời sống cá nhân và cộng đồng, đáp ứng nhu cầu tinh thần của con người và thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Quan niệm và phương thức thực hành xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa là vấn đề mở, luôn được bổ sung, phát triển cho phù hợp với những điều kiện lý luận và thực tiễn từng thời kỳ, từng giai đoạn của nó.

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được bảo tồn, phát huy và hội nhập quốc tế. Ảnh: Ngọc Tâm

Để xây dựng được đời sống văn hóa, môi trường văn hóa theo nghĩa đầy đủ cần thiết phải có sự hoạch định khoa học trên nhiều bình diện. Xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa, trong đó, con người là chủ thể đồng thời là đối tượng, cho đến nay, về cơ bản không phải là vấn đề mới. Đây là một chủ trương, nhiệm vụ mà ngành văn hóa cũng như toàn xã hội đã, đang và sẽ thực hiện nhiều năm với nhiều giai đoạn.

Tuy nhiên, cũng có thể nhận thấy, cái mới của vấn đề là ở chỗ, nên và phải xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa thế nào để thích ứng với bối cảnh mới, thời đại mới. Đây chính là chủ đề cần phải bàn một cách thấu đáo.

Qua quá trình tổng kết, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ phát triển văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa trong 30 năm đổi mới, có thể thấy cả trên bình diện lý luận và thực tiễn về xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa ở nước ta trong thời kỳ mới đang đứng trước nhiều cơ hội cũng như không ít khó khăn, thách thức, đồng thời đang đặt ra nhiều vấn đề lớn, đòi hỏi phải có hệ thống giải pháp trước mắt và lâu dài một cách đồng bộ.

ADQuảng cáo
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Đời sống văn hóa, môi trường văn hóa trong thời kỳ mới
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO