Cuốn album lưu giữ ký ức những ngày độc lập đầu tiên

Ông Trần Huy Liệu, Bộ trưởng Tuyên truyền của Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa lúc đó đã tặng tập ảnh này cho Đại úy Sellon, người đang làm việc trong Phủ Cao ủy Pháp tại Hà Nội. Nhiều năm sau, khi đã lên cấp tướng, ông Sellon tặng lại cuốn album cho GS Philippe Devillers, một nhà báo, một sử gia có uy tín.

GS Philippe Devillers là nhà Việt Nam học nổi tiếng, tác giả của nhiều công trình nghiên cứu có giá trị về lịch sử hiện đại Việt Nam. Trong thời gian những bức ảnh đó được chụp, Philippe Devillers cũng có mặt tại Hà Nội với tư cách là phóng viên của tờ Le Monde. Ông đã từ trần ngày15/2/2016.

Thiếu nhi Hà Nội vui Trung thu độc lập đầu tiên (Ảnh chụp ngày 20/9/1945)

Sau nhiều năm “ngủ yên” trong kho tư liệu, tại Hội thảo quốc tế “Trận Điện Biên Phủ giữa lịch sử và hồi ức” do Đại học Sorbonne và Trung tâm nghiên cứu lịch sử quốc phòng (Bộ Quốc phòng Pháp) tổ chức tại Paris (11/2003), GS Philippe Devillers ngỏ ý trao tặng lại bộ ảnh này cho GS Phan Huy Lê (Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam). Nhưng một số người bạn của GS Philippe Devillers muốn được sao chụp trước khi ông chuyển bộ ảnh về Việt Nam nên cuốn album tiếp tục “nằm” lại Pháp thêm một thời gian nữa. Cho đến chiều 13/7/2010, bộ ảnh quý mới đến tay GS Phan Huy Lê do Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch Ủy ban người Việt Nam ở nước ngoài thay mặt GS Philippe Devillers trao lại.

Cuốn album gồm 30 tờ với 203 bức ảnh, mỗi trang dán ba đến bốn ảnh, cỡ ảnh không đồng nhất và có một số ảnh được ghép từ hai hoặc ba ảnh, tất cả đều là ảnh đen trắng. Những bức ảnh được tập hợp trong cuốn album chụp các sự kiện chính trị chủ yếu diễn ra tại Hà Nội và một số địa phương miền bắc Việt Nam trong khoảng mười tháng - từ ngày 17/8/1945 (chụp cuộc mít tinh của Tổng hội công chức tại Nhà hát lớn) đến ngày 18/6/1946 (chụp cuộc mít tinh tưởng niệm hai liệt sĩ Phạm Hồng Thái và Nguyễn Thái Học tại khu Đấu xảo Hà Nội (nay là Cung văn hóa Hữu nghị) kỷ niệm ngày Phạm Hồng Thái hy sinh).

Những bức ảnh thể hiện nhiều chủ đề khá đa dạng: Về Chủ tịch Hồ Chí Minh (40 ảnh); về Ngày Tổng khởi nghĩa 19/8 và Ngày Độc lập 2/9/1945 ở Hà Nội (7 ảnh); hoạt động của Chính phủ liên hiệp lâm thời, Quốc hội và các đoàn thể (25 ảnh); về các hoạt động của quần chúng; các hoạt động văn hóa, giáo dục; các hoạt động Tổng tuyển cử; các hoạt động ngoại giao; các hoạt động quân sự, chống xâm lược... Phần lớn trong số các bức ảnh này không còn thấy ở Việt Nam do đã bị hỏng hay thất lạc.

Cuốn album là nguồn tư liệu lịch sử quý giá. Mỗi bức ảnh lưu giữ mãi mãi những ký ức dù sự kiện đã trôi qua và người trong cuộc cũng không còn nữa. Cuốn album này đang được lưu tại Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam.