Trồng cây chắn gió, che bóng cho cà phê: Lợi ích về nhiều mặt

Vào mùa khô, Ðắk Songlà địa bàn có cấp độ gió rất lớn, nên ở đây, nhiều năm qua, nông dân cũng đãtrồng các loại cây làm đai rừng chắn gió cũng như trồng xen các loại cây ăn quảtrong vườn để che bóng cho cà phê.

Nhiềuvườn cà phê ở xã Đắk Lao (Đắk Mil) được nông dân trồng các loại cây chắn gió,che bóng

Ðơn cử như gia đìnhông Nguyễn Cường ở thôn 5, xã Nâm N’Jang (Ðắk Song) có 12 ha cà phê thì từ khibắt đầu xuống giống cà phê, đã trồng các loại cây chắn gió gồm hai loại: đairừng chính và đai rừng phụ. Ðai rừng chính được bố trí thẳng góc với hướng gióhại chính, gồm hai hàng cây muồng đen cách nhau khoảng 200m, cây cách cây 2 m.Ðai rừng phụ gồm các hàng cây ăn quả như sầu riêng, mít nghệ với mật độ khoảng50 cây/ ha. Vì vậy, trong mùa khô, dù canh tác trên vùng triền đồi, có độ dốcvà lượng gió khá lớn, nhưng vườn cà phê của ông luôn phát triển tốt.

Vào mùa mưa, ông đềutiến hành rong tỉa bớt các cành thấp nhằm tạo sự thoáng đãng cho vườn cây, cungcấp đủ lượng ánh sáng cho cà phê, tránh phát sinh sâu bệnh. Ông Cường cho biết:“Nhờ có cây chắn gió, che bóng mà gia đình có thể tiết kiệm được khoảng 20%lượng nước tưới trong mùa khô, vì giảm được nhiệt độ của đất và không khí trongvườn. Vì vậy, năng suất cà phê hàng năm luôn đạt từ 4-5 tấn/ ha. Nguồn thu từsầu riêng, mít nghệ cũng đạt khoảng 20 triệu đồng/ ha”.

Còn gia đình bà NguyễnThị Mai ở thôn 8 A, xã Ðắk Lao (Ðắk Mil) thì trong diện tích 1ha cà phê đượctrồng xen 50 cây sầu riêng và hơn 150 gốc tiêu, với trụ sống là các cây keo,muồng đen để vừa che bóng cho cà phê vừa là trụ cho tiêu leo bám.

Hàng năm, vườn cà phêcủa bà không chỉ cho năng suất ổn định mà còn có thêm nguồn thu hàng chục triệuđồng từ tiêu. Bà Mai cho biết: “Nhờ có cây chắn gió, che bóng mà vườn cà phêcủa gia đình nhiều năm nay ít bị cháy lá, khô cành, dù có lúc không đáp ứng đủlượng nước trong mùa khô”.

Theo ông Lê Văn Ðiệp,Trưởng Phòng Nông nghiệp- PTNT huyện Ðắk Mil thì việc nông dân biết cây đairừng, che bóng là một phương pháp canh tác thông minh, chứng tỏ một hướng đi cótính bền vững. Qua thống kê, hiện tại toàn huyện đã có khoảng 50% diện tích càphê được nông dân trồng cây chắn gió, che bóng đúng kỹ thuật. Vì vậy, huyện sẽđẩy mạnh việc tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện việc trồng các cây chắngió, che bóng, nhất là trồng xen các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao nhưsầu riêng, bơ sáp, mít nghệ để có thêm thu nhập trên một diện tích canh tác,vừa giảm áp lực về nguồn nước tưới.

Tương tự, để bảo vệvườn cà phê vào mùa khô, nhiều nông dân ở thị xã Gia Nghĩa cũng đã trồng cácloại cây che bóng như keo, mít, sầu riêng. Ông Nguyễn Khắc Thảo, một hộ dân ởtổ dân phố 2, phường Nghĩa Ðức cho biết: “Gia đình trồng cà phê trên vùng đấtkhan hiếm nước nên hàng năm các loại cây che bóng, chắn gió đóng vai trò rấtlớn trong việc giúp cây có thể phát triển tốt trong mùa khô, đảm bảo năngsuất”.

Theo ngành Nông nghiệpthì hệ thống cây che bóng giúp điều hòa được khí hậu vườn cây, điều tiết sự rahoa, đậu quả, giảm được bệnh khô cành cũng như cải thiện độ phì nhiêu của đất,bảo vệ đất mặt tránh tác hại sự thiêu đốt chất hữu cơ do ánh sáng mặt trời,tăng khả năng giữ nước, giữ phân cho đất. Cây che bóng còn giúp kéo dài quátrình chín của quả, tăng độ axít và hàm lượng succrose trong hạt-những yếu tốquan trọng để hình thành các hợp chất thơm, giúp cải thiện phẩm chất của càphê.

Nhiều nghiên cứu củaViện Khoa học kỹ thuật Nông- Lâm nghiệp Tây Nguyên trong thời gian dài chothấy, mật độ cây che bóng phù hợp sẽ ít gây ảnh hưởng đến năng suất cà phê,giúp ổn định năng suất qua các năm thu hoạch, hạn chế hiện tượng năm được mùa,năm mất mùa. Vườn cà phê kinh doanh được chăm sóc, tưới nước, bón phân theođúng quy trình kỹ thuật, kết hợp rong tỉa cây che bóng hợp lý thì có thể dễdàng đạt năng suất trên 3,5 tấn nhân/ha. Do đó, nhà nông trên địa bàn tỉnh muốncanh tác cà phê hiệu quả thì cần thiết phải trồng cây chắn gió, che bóng.

Có thể nói, trong điềukiện biến đổi khí hậu đang làm cho tình hình khô hạn vào những tháng mùa khôtrên địa bàn tỉnh ngày càng gay gắt, nguồn nước khan hiếm thì việc trồng cácloại cây chắn gió, che bóng cho vườn cà phê đang chứng tỏ là một cách làm hiệuquả, đem lại lợi ích về nhiều mặt cho nông dân.

Bài, ảnh:Hồng Thoan