Lễ hội Đền Hùng xưa và nay

18/04/2013 14:45

Hàng năm vào dịp mùng10 tháng Ba âm lịch, hàng chục vạn đồng bào từ khắp mọi miền đất nước và kiều bào ở nước ngoài lại nô nức tụ hội về Ðền Hùng thắp nén hương thơm thành kính dâng lên Tổ tiên – Các Vua Hùng có công dựng nước...

ADQuảng cáo

Hàng năm vào dịpmùng10 tháng Ba âm lịch, hàng chục vạn đồng bào từ khắp mọi miền đất nước vàkiều bào ở nước ngoài lại nô nức tụ hội về Ðền Hùng thắp nén hương thơm thànhkính dâng lên Tổ tiên – Các Vua Hùng có công dựng nước. Ngày giỗ Tổ đã trởthành thiêng liêng trong tâm linh mỗi người dân đất Việt theo đạo lý truyềnthống dân tộc “Uống nước nhớ nguồn”.



Nghilễ Giỗ Tổ Hùng Vương tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng (Phú Thọ). Ảnh tư liệu


Trước kia hội Ðền Hùngmở 3 ngày từ mồng 8 đến mồng 10, ngày mồng 10 là ngày hội chính và cũng là ngàygiã hội. Thời Vua Lê Thánh Tông, ngày giỗ Tổ đã trở thành Ngày Quốc lễ. Ðếnthời Vua Tự Ðức triều Nguyễn việc này tiếp tục duy trì, theo lễ chính hội 5 nămmột lần chủ tế là quan Thượng thư Bộ lễ, thường hộ năm lẻ tuần phủ Phú Thọ làmđồng chủ trì, chủ tế. Lễ được cử hành vào sáng mồng 10, về dự có tri huyện LâmThao, Phù Ninh làm bồi tế và các chức dịch tổng lí các xã.

Hội Ðền Hùng có nhiềuhoạt động văn hóa, trong đó có các hoạt động phục vụ việc lễ và những trò giảitrí phục vụ người dự hội. Khi xưa trong lễ hội có diễn xướng mô phỏng lại sinhhoạt thời dựng nước của các Vua Hùng như cảnh đi săn, chạy dịch, rước hạt lúathần, trò Trám, rước chúa Gái…

Không chỉ có xã HyCương nơi có đền Hùng làm giỗ mà nhiều xã khác ở Lâm Thao, Phù Ninh thờ HùngVương, vợ con tướng lĩnh Vua Hùng cũng mở hội tại làng và rước kiệu về ÐềnHùng. Có gần 40 cỗ kiệu được rước từ đình làng các xã vùng ven di tích đến chầuở Ðền Hùng. Kiệu được xếp hàng ở chân núi để Ban tổ chức chấm giải. Kiệu nàođược giải nhất lần sau được rước lên Ðền Thượng.

Một đám rước như vậyđược các làng, xã tổ chức rất công phu gồm 3 kiệu đi liền nhau. Cỗ kiệu đầu bàyhương hoa, đèn nến, trầu cau, bình nước, mâm rượu. Cỗ kiệu thứ hai rước bài vịthành hoàng có lọng vàng che. Cỗ kiệu thứ ba rước bánh chưng, bánh dày hoặcxôi, thủ lợn. Tiếng trống, tiếng chiêng trang nghiêm thôi thúc, phường bát âmhòa tấu nhịp nhàng theo điệu “Lưu thủy hành vân”, trai thanh mang đồ tế khí, nữtú mang hương hoa, hộp trầu quạt, các bô lão và chức dịch hàng đôi trang nghiêmbước sau kiệu. Có thể nói khắp con đường vào hội rực rỡ sắc màu, rộn một khôngkhí vừa trang nghiêm vừa huyền bí vừa náo nức lòng người.

Hội Ðền Hùng xưa cókhá nhiều trò chơi: đu tiên, ném còn, tổ tôm điếm, múa rối, cờ tướng, cờ người,kéo lửa nấu cơm thi. Ðặc biệt là hát Xoan của các phường Xoan gốc Kim Ðức, AnThái trình diễn ở Ðền Thượng. Ngoài hát Xoan còn có hát nhà tơ của phường DoNghĩa, Trinh nữ tham gia hát thờ. Trai gái đến hội Ðền Hùng còn hát ví giaoduyên có khi cuộc hát kéo dài hết đêm. Ðu tiên trong hội là trò chơi có sức thuhút thanh niên nam nữ. Ðu tiên là hình thức đu xe làm theo hình chiếc bàn đu,mỗi bàn một cô gái xinh đẹp của xã sở tại mang y phụ lễ hội, đội mũ hoa sen.Các cô gái vừa đu vừa hát ví giao duyên với các chàng trai dự hội.

ADQuảng cáo

Trò “Tứ dân chinghiệp” (trò Trám) của Tứ Xã, Lâm Thao thu hút rất nhiều người xem. Ðây là loạitrò diễn trình nghề “tứ dân”: sĩ, nông, công, thương được thể hiện nhiều trongsinh hoạt đặc sắc của xã hội truyền thống với những trang phục, câu nói củangười tham gia đóng các nhân vật gây cười, mua vui cho dân làng và cả nhữngngười dự hội. Trước cách mạng Tháng Tám năm 1945, trò diễn này mai một, đến năm1997 trò “Tứ dân chi nghiệp” mới được khôi phục, có chỉnh lí nâng cao một sốđiệu múa dân gian và cách thức trình diễn đưa vào phục vụ tại lễ hội Ðền Hùng.

Hội Ðền Hùng còn cótrò diễn dân gian của đồng bào Mường huyện Thanh Sơn, Yên Lập: Chàm Thau (đánhtrống đồng), đâm đuống, biểu diễn cồng chiêng hát giang, hát ví đã đem đến lễhội những âm thanh rộn rã, gợi nhớ hình bóng xã hội Hùng Vương thuở xưa.

Hội Ðền Hùng ngày nayngoài các hoạt động văn hóa, diễn xướng dân gian, một số môn thể thao dân tộc…rất cần phải có các hoạt động văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, hoạt động thể thaohiện đại mới đáp ứng được một phần nhu cầu của đồng bào cả nước về dự hội. Từnhững năm 80 và 90 của thế kỷ 20, nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thaohiện đại được đưa vào lễ hội như: biểu diễn văn công chuyên nghiệp, biểu diễnxiếc, ca nhạc, tạp kỹ, đốt cây bông, bắn pháo hiệu, pháo hoa, thi đấu bóngchuyền, bóng bàn, cờ tướng, cờ người, cờ quốc tế… đã làm cho lễ hội Ðền Hùngmang thêm sắc thái mới.

Những năm đầu thế kỷ21 tại Lễ hội Ðền Hùng ngoài các sinh hoạt văn hóa văn nghệ, trò diễn dân giantruyền thống đặc sắc của vùng Ðất Tổ như: hát Xoan, hát Ghẹo, đánh trống đồng,đâm đuống, biểu diễn cồng chiêng, rước kiệu của các xã vùng ven di tích như:Kim Ðức, Chu Hóa, Hùng Lô, Cao Mại, Ðào Xá, Thanh Ðình, Sơn Vi, Tiên Kiên, VânPhú còn có biểu diễn nghệ thuật của nhiều đoàn văn công Trung ương, các tỉnhthành bạn và tỉnh Phú Thọ. Ðặc biệt là liên hoan dân ca Xoan Phú Thọ và dân cacác dân tộc được tổ chức tại sân Trung tâm lễ hội Khu di tích lịch sử Ðền Hùng.Ngoài ra phải kể đến các chương trình nghệ thuật, giao lưu văn hóa các vùngmiền trong cả nước của những tỉnh thành tham gia góp giỗ đã tạo thêm những mảngsắc màu cho bức tranh văn hóa dân tộc trong kỳ lễ hội.


Ảnhtư liệu


Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễhội Ðền Hùng năm 2013 tuy là năm lẻ song lại gắn với sự kiện văn hóa đặc biệt:“Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” đã được tổ chức UNESCO tôn vinh làdi sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, nên quy mô tổ chức lớn, thờigian kéo dài trong 7 ngày từ mồng 4/3 đến mồng 10/3 âm lịch.

Trong những ngày tổchức Lễ hội Ðền Hùng, phần hội sẽ có nhiều hoạt động đa dạng đặc sắc bảo đảmvui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm. Diễn trường hoạt động trải dài từthành phố Việt Trì đến trung tâm lễ hội Ðền Hùng và các huyện lân cận như: PhùNinh, Lâm Thao. Ðặc biệt năm nay lần đầu tiên các địa phương có di tích thờcúng Hùng Vương, vợ con, tướng lĩnh Hùng Vương không chỉ ở Phú Thọ mà ở tất cảcác tỉnh, thành trong cả nước đều tổ chức lễ dâng hương tưởng nhớ công ơn cácVua Hùng vào 7 giờ 00 ngày 10/3 âm lịch. Trong phần hội ngoài hoạt động rước kiệutruyền thống các xã vùng ven di tích, còn có diễn xướng dân gian các dân tộctỉnh Phú Thọ, hội thi gói nấu bánh chưng, giã bánh dầy, triển lãm ảnh với chủđề: “Tín ngưỡng Hùng Vương trong đời sống văn hóa cộng đồng”, nhiều hoạt độngthể thao: giải bóng chuyền các đội mạnh toàn quốc tranh cúp Hùng Vương năm2013, giải quần vợt Hữu Nghị Hùng Vương, thi bơi chải trên Sông Lô, thi đấu cờtướng, vật dân tộc, bắn nỏ, thi bóng chuyền nam của tỉnh Phú Thọ.

Trần VănQuang

ADQuảng cáo
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Lễ hội Đền Hùng xưa và nay
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO