“Báu vật” của ông Y Bian

Trong ngôi nhà dài truyền thống của mình, ông Y Bian ở buôn Buôr, xã Tâm Thắng (Chư Jút) hiện vẫn dành một góc riêng biệt để cất giữ những “báu vật” mà cha ông để lại. Đó là chiếc ghế K’pan làm bằng gỗ hương, chiếc trống làm bằng da trâu, chiếc đàn Goong, bộ cồng chiêng cổ, gần chục ché gần hai trăm năm tuổi, những chiếc đinh năm, đinh tút… Với ông Y Bian thì mỗi đồ vật trong nhà đều gắn liền với một kỷ niệm thân thiết mà ông không bao giờ quên. Như chiếc ché rượu cần lớn là của hồi môn mà bố mẹ tặng ngày cưới; còn bộ cồng chiêng 9 cái là kỷ vật do ông cố để lại; chiếc còng tay là người yêu trao khi mới quen…

Ông Y Bian bên cạnh những “báu vật” mà tổ tiên để lại

Cũng theo ông Y Bian thì trước đây cồng chiêng ở trong buôn nhiều lắm, nhưng do không hiểu hết giá trị của nó nên nhiều gia đình đã mang bán rồi. Chính nạn “chảy máu cồng chiêng” khiến cho không ít bộ cồng chiêng quý phải “ra đi” và trong buôn hiện nay chỉ có một vài nhà là còn cồng chiêng mà thôi. Có lẽ điều khiến ông day dứt nhất lâu nay là một bộ phận lớp trẻ trong buôn đã không còn mặn mà với cồng chiêng nữa, thậm chí không hiểu ý nghĩa của tiếng chiêng. Vì vậy, mỗi khi buôn làng tổ chức hội họp hay sự kiện gì, ông đều có mặt để nói lên những ý nghĩa quan trọng của cồng chiêng. Để khơi dậy niềm đam mê, ham học hỏi của giới trẻ, ông đã cùng với một số nghệ nhân già trong buôn tự nguyện truyền dạy, hướng dẫn cách đánh cồng chiêng cho lớp trẻ. Nhờ đó, lớp trẻ trong buôn bây giờ đã phần nào hiểu và đam mê nhịp chiêng truyền thống.

Ngay cả những dụng cụ phục vụ lao động sản xuất đã trải qua biết bao mùa rẫy như những chiếc gùi, chiếc xà gạc, bầu nước… cũng được ông và gia đình giữ gìn một cách cẩn thận. Những lúc không lên nương rẫy, ông đều dành nhiều thời gian để lau chùi, chiêm nghiệm những “báu vật” của gia đình. Mỗi khi gia đình tề tựu đông đủ, ông đều răn dạy con cháu dù có như thế nào đi nữa thì cũng phải biết nâng niu, gìn giữ “hồn cốt” của dân tộc. Không chỉ nhắc nhở con cháu trong gia đình mà ông còn đi đến những nhà còn cồng chiêng để vận động bà con không đem bán những “báu vật” truyền đời này. Ông Y Bian cho biết: “Đây là những “báu vật”, tài sản quý giá mà cha ông để lại, nên cho dù thế nào đi nữa, tôi cũng không bán. Nhiều người từ nơi xa đến đây lân la gạ đổi trâu bò, nhưng tôi nghĩ có đổi rồi cũng hết, để lại thì con cháu còn nhìn thấy “báu vật” của dòng họ, tổ tiên mình”. Chăm chút bảo vệ, gìn giữ những “báu vật” của dân tộc bằng cả tấm lòng của người con Ê đê, nên ông Y Bian luôn được bà con trong buôn yêu mến và dành nhiều tình cảm.

Già Y Khía K’bông ở cùng buôn tự hào nói: “Những người có tâm huyết với văn hóa Ê đê như ông Y Bian hiếm lắm. Nhờ có Y Bian mà bọn trẻ trong bon có ý thức, trách nhiệm hơn trong việc gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc. Y Bian là niềm tự hào của buôn làng đó”.