Liên kết là vấn đề sống còn của HTX và là xu thế tất yếu của quá trình hội nhập

Ông Bùi Hoa Thám

Phóng viên: Thưa ông, trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, các HTX nông nghiệp cần phải có những điều kiện, năng lực nào để hội nhập và phát triển?

Ông Bùi Hoa Thám: Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, các HTX muốn phát triển trước tiên phải được tổ chức đúng với bản chất của HTX theo quy định của luật HTX năm 2012. Cụ thể, HTX nông nghiệp phải có bộ máy đầy đủ, có thành viên góp vốn tối thiểu là 7 người để cùng thực hiện các dịch vụ do HTX tổ chức; có trụ sở, cơ sở chế biến, kinh doanh. HTX cũng phải tổ chức cung cấp được một hoặc nhiều loại dịch vụ của đầu vào, đầu ra, đáp ứng nhu cầu của thành viên với giá trị tốt hơn thị trường, mang lại lợi ích cho thành viên.

Phóng viên: Thưa ông, các HTX trên địa bàn tỉnh đã và đang có những thuận lợi và khó khăn gì trong quá trình hội nhập?

Ông Bùi Hoa Thám: Hiện nay trên địa bàn tỉnh có trên 60 HTX nông nghiệp. Một trong những thuận lợi đối với các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp đó là tập hợp được các thành viên là nông dân có nhiều đất đai tham gia vào sản xuất. Điều kiện đất, khí hậu, thổ nhưỡng trên địa bàn tỉnh thuận lợi cho nhiều loại cây trồng, vật nuôi. Các HTX cần cù, chịu khó học hỏi, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Bên cạnh những thuận lợi, các HTX trên địa bàn tỉnh hiện nay gặp rất nhiều khó khăn, trong đó có hai khó khăn lớn nhất hiện nay mà hầu hết các HTX đang gặp phải.

Thứ nhất là trình độ quản trị HTX. Vì hầu hết nông dân liên kết thành lập HTX. Trong khi đó trình độ của nông dân trước đây chủ yếu chỉ mới dừng lại ở trình độ trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông nên trình độ quản trị HTX, quản trị kinh doanh rất yếu, khó tìm ra được phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp.

Thứ hai, đối với những HTX có phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp thì lại thiếu vốn và kết cấu hạ tầng để tổ chức sản xuất kinh doanh, không có tài sản thế chấp ngân hàng để vay vốn. Hiện nay, trình độ quản lý của các HTX đã được nâng lên nhưng vẫn còn hạn chế so với các công ty, doanh nghiệp.

Phóng viên: Theo ông, việc liên kết giữa HTX và nông dân, HTX với HTX, HTX với doanh nghiệp cần tuân thủ những nguyên tắc nào để phát triển bền vững?

Ông Bùi Hoa Thám: Liên kết là vấn đề sống còn của HTX và là xu thế tất yếu của quá trình hội nhập. Một người không thể làm tốt thì liên kết nhiều người để làm tốt. Một HTX làm tốt nhưng muốn tốt hơn thì phải liên kết nhiều HTX với nhau hoặc HTX liên kết với doanh nghiệp. Việc liên kết xây dựng thành công các chuỗi giá trị, đối với các HTX cần nhiều yếu tố, trong đó có 2 yếu tố rất quan trọng.

Trước hết, HTX đó phải tổ chức đúng bản chất của HTX theo quy định luật HTX năm 2012. Thứ hai, HTX phải có sản phẩm dịch vụ cụ thể mang lại lợi ích cho thành viên của các HTX. Có 2 yếu tố trên, khi liên kết lại với nhau, các HTX mới phát triển mạnh hơn được, nếu không sẽ xảy ra tình trạng HTX hoạt động hình thức. Liên kết để thành lập Liên hiệp HTX cùng hình thức hoặc liên kết với doanh nghiệp đều rất cần sự tuân thủ các nguyên tắc của hợp đồng kinh tế, cùng có lợi thì mới bền vững.

Tôi lấy ví dụ, HTX công bằng thương mại Thuận An liên kết chặt chẽ với các công ty xuất khẩu cà phê ở Lâm Đồng và thành phố Hồ Chí Minh. Thứ nhất Hội đồng quản trị của HTX phải có thực lực, hoạt động theo đúng bản chất luật HTX năm 2012 và phải có sự giám sát về chất lượng và số lượng sản phẩm thì mới nâng cao nhu cầu kinh doanh và liên kết cùng có lợi chặt chẽ, lâu dài với nhau.

HTX nông nghiệp phải hoạt động theo chuỗi giá trị, tức là phải có bao tiêu sản phẩm và liên kết nhà nông - nhà nước - nhà doanh nghiệp - ngân hàng.  Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có trên 60 HTX nông nghiệp, trong đó có khoảng 40% HTX liên kết sản xuất. Một số HTX hoạt động liên kết hiệu quả như HTX Tia Sáng, HTX Tân Thành, HTX Đồng Tiến, HTX Công bằng Thuận An, HTX hữu cơ Hoàng Nguyên… Các HTX hoạt động thành công do có sự tổ chức bài bản. Còn những HTX hoạt động chưa đúng luật thì chưa hiệu quả.

Thời gian qua, ngoài việc tự thân vận động của các HTX, các HTX cũng được Liên minh HTX hỗ trợ bồi dưỡng kiến thức quản lý và kỹ thuật; tư vấn phương án sản xuất, kinh doanh và một phần kinh phí. Ngoài ra, Liên minh HTX tỉnh cũng tạo điều kiện cho các HTX tham quan các mô hình HTX hoạt động hiệu quả ở tỉnh bạn, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm và làm “cầu nối” trong liên kết sản xuất để phát triển. Đó cũng là những biện pháp góp phần giúp các HTX thêm tự tin để tiến lên hội nhập với xu thế mới...

Phóng viên: Cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn!