Tổ chức, cá nhân làm môi trường bị ô nhiễm, suy thoái phải bồi thường toàn bộ thiệt hại

Một vấn đề nóng bỏng, gây bức xúc trong dư luận xã hội cả nước lâu nay là tình trạng ô nhiễm môi trường sinh thái do các hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người gây ra. Vấn đề này không những đe dọa trực tiếp sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững mà còn tác động, ảnh hưởng lớn đến sự tồn tại, phát triển của các thế hệ hiện tại và tương lai.

Giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH hiện nay không chỉ là đòi hỏi cấp thiết đối với các cấp quản lý, các doanh nghiệp mà đó còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội. Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này, những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách về bảo vệ môi trường.

Điển hình là Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị (khóa  IX) về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước; Chỉ thị số 29-CT/TW ngày 21/01/2009 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị; Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi); các nghị định của Chính phủ hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường... Các chỉ thị, nghị quyết, văn bản pháp quy này đi vào cuộc sống đã bước đầu tạo ra những chuyển biến tích cực trong hoạt động bảo vệ môi trường.  

Mới đây nhất, ngày 6/1/2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 03/2015/NĐ-CP quy định về việc xác định thiệt hại đối với môi trường, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2015. Theo đó, việc xác định tổ chức, cá nhân làm môi trường bị ô nhiễm, suy thoái được thực hiện theo 3 nguyên tắc.

Thứ nhất, ô nhiễm, suy thoái ở 1 khu vực địa lý tự nhiên do các nguồn phát sinh chất thải hoặc các hành vi xâm hại hoặc không xâm hại nhưng tác động xấu đến khu vực đó.

Thứ hai, có cơ sở khoa học về tồn tại mối liên hệ giữa các chất gây ô nhiễm có thể phát sinh từ nguồn thải hoặc hành vi xâm hại với tình trạng suy giảm chức năng và tính hữu ích của môi trường.

Thứ ba, việc xác định tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm, suy thoái môi trường phải đảm bảo kịp thời và công bằng.

Dựa vào nguyên tắc xác định nêu trên, tổ chức, cá nhân làm môi trường bị ô nhiễm, suy thoái phải bồi thường toàn bộ thiệt hại đối với môi trường do mình gây ra; đồng thời phải chi trả toàn bộ chi phí xác định thiệt hại và thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường thiệt hại cho cơ quan đã ứng trước kinh phí.

Trường hợp có từ 2 tổ chức, cá nhân trở lên làm môi trường bị ô nhiễm, suy thoái thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại đối với môi trường, trách nhiệm chi trả chi phí xác định thiệt hại và thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường thiệt hại của từng tổ chức, cá nhân được xác định tương ứng với tỷ lệ gây thiệt hại trong tổng thiệt hại đối với môi trường...

Có thể nói, để đảm bảo quyền được sống trong môi trường trong lành của mọi người, toàn xã hội thì việc tuyên truyền, giáo dục người dân nâng cao ý thức tự giác bảo vệ môi trường, trở thành thói quen sinh hoạt hàng ngày là điều hết sức cần thiết.

Đơn cử như hiện nay, chúng ta đang phát động và xây dựng thành phố, khu dân cư, thôn xóm xanh - sạch - đẹp, văn minh, điều này phải xuất phát từ những việc nhỏ nhất như giáo dục người dân không xả rác ra đường, nơi công cộng, không được viết bậy, vẽ bậy… Trong trường hợp người dân không chấp hành, cố tình vi phạm thì đã có chế tài xử lý nghiêm, giống như một số quốc gia trong khu vực đã áp dụng từ lâu.

Bên cạnh đó, để nâng cao trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ môi trường không chỉ người dân mà các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp cũng phải chấp hành các quy định hiện hành trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Mọi hành vi gây ô nhiễm môi trường, xả thải chất độc hại chưa qua xử lý ra môi trường, “nhập khẩu” rác công nghiệp, nội tạng động thực vật không đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm phải bị phát hiện, xử lý  nghiêm.