Vài suy nghĩ về giải pháp ngăn chặn "lợi ích nhóm"

Nhóm lợi ích là một nhóm có quyền lực và vị thế nhất định cấu kết với nhau để mưu cầu lợi ích cho các thành viên, đi ngược lại lợi ích của quốc gia, lợi ích chính đáng của đa số người dân. Nhóm lợi ích gồm nhiều cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp… lấy lợi ích của nhóm mình làm mục tiêu duy nhất để hành động. Đặc điểm của nhóm lợi ích là có cùng một mục tiêu lợi ích, cùng hành động và cùng phân chia lợi ích, giữa những người có nhiều tiền và những người có nhiều quyền lực.

Ở nước ta, tình hình lợi ích nhóm đã khá nghiêm trọng, tương đối phổ biến và có nguy cơ lan rộng, thấm sâu vào các mặt của đời sống xã hội.

Lợi ích nhóm cũng chính là một kiểu tham nhũng, tham nhũng có tổ chức, nghĩa là tạo thành nhóm gồm nhiều cá nhân ở các vị trí khác nhau, mỗi người có một thế mạnh riêng, cấu kết và bảo vệ nhau thì lúc đó rất khó chống lại lợi ích nhóm kiểu như vậy. Đấu tranh với lợi ích nhóm rõ ràng có nhiều khó khăn hơn đấu tranh với lợi ích cá nhân.

Khi việc bố trí đầu tư, sắp xếp các dự án, việc hoạch định chính sách… bị các nhóm lợi ích chi phối thì nguồn lực quốc gia bị sử dụng không vì lợi ích của đất nước, mà nhằm phục vụ lợi ích nhóm. Nhóm lợi ích độc quyền về kinh tế và thâu tóm, lũng đoạn về chính trị, để lại hậu quả lâu dài mà dân tộc phải gánh chịu. Các nhóm lợi ích là những liên minh nối liền quyền lực kinh tế, chính trị, truyền thông, mau chóng giành lấy quyền lực, bóp méo thông tin, thao túng chính sách có lợi cho mình. Tác hại của lợi ích nhóm rất lớn, nó làm suy yếu nền kinh tế đất nước.

Đi theo sau nhóm lợi ích là sự suy đồi về văn hóa, đạo đức xã hội, do đồng tiền và quyền lực chiếm vị trí trung tâm, trong khi nhân cách bị đẩy xuống hàng thứ yếu. Trong công tác cán bộ, phát sinh nạn chạy chức, chạy quyền mà hậu quả thật tai hại.

Trong thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” nêu: Trên một số vấn đề, qua kiểm điểm của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp từ Trung ương đến cơ sở vẫn chưa làm rõ thực chất, mức độ nghiêm trọng của tình hình, xảy ra ở đâu, ai chịu trách nhiệm, như tình trạng suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, tình trạng chạy chức, chạy tội, tham nhũng, lợi ích nhóm…”.

Đẩy lùi, kiểm soát và ngăn chặn có hiệu quả lợi ích nhóm, cần phải có những giải pháp thiết thực mang tính khả thi cao.

Cụ thể: Một là, thực hiện dân chủ, công khai. Mở rộng dân chủ và xây dựng chế độ dân chủ trong Đảng sẽ thúc đẩy việc thực hiện dân chủ trong xã hội. Tất cả quyền lực thuộc về Nhân dân. Thực hành dân chủ trong Đảng đi đôi với dân chủ hóa mọi mặt đời sống xã hội là phương thức hiệu quả nhất ngăn chặn lợi ích nhóm. Dân chủ phải đi liền với công khai. Người dân phải được cung cấp kịp thời và đầy đủ thông tin, báo chí có quyền đưa tin, và người dân có quyền phản biện…

Hai là, thiết lập cơ chế giám sát và kiểm soát quyền lực hiệu quả. Cấp dưới giám sát cấp trên, đảng viên giám sát lãnh đạo. Kết hợp kiểm tra từ trên xuống với giám sát từ dưới lên. Thực hiện có nền nếp cơ chế giám sát của cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân.

Ba là, phải đổi mới công tác cán bộ. Thực hiện tranh cử trước nhân dân đối với các chức danh bầu cử và thi tuyển cạnh tranh công khai đối với các chức danh lãnh đạo khác. Thực hiện nghiêm các nguyên tắc bầu cử dân chủ, dân chủ trong đề cử, bầu chọn các chức vụ trong Đảng, trong bộ máy Nhà nước…

Bốn là, “…tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI)…Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm”… "Xây dựng cơ chế phòng ngừa, ngăn chặn quan hệ “lợi ích nhóm”; chống đặc quyền, đặc lợi, khắc phục tư duy nhiệm kỳ…”.

Chống lợi ích nhóm và nhóm lợi ích là một cuộc đấu tranh lâu dài và khó khăn, đòi hỏi phải tăng cường có hiệu quả hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng.