Điện mặt trời mái nhà tiềm năng nhưng cần thận trọng

Ảnh minh họa

Tỉnh Đắk Nông là một trong những địa phương có tiềm năng lớn về phát triển hệ thống năng lượng mặt trời, với số giờ nắng lên tới 2.600 giờ/năm. Đây là điều kiện thuận lợi phát triển điện năng lượng mặt trời áp mái nhà trên địa bàn tỉnh. Ngoài điều kiện tự nhiên thì nhiều yếu tố thuận lợi khác cũng tạo điều kiện cho phát triển điện mặt trời áp mái nhà.

Hiện nay, theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ thì giá mua điện từ dự án điện mặt trời mái nhà là 8,38 cent/kWh (tương đương 1.943 đồng/kWh), kéo dài trong 20 năm với các dự án đấu nối, vận hành thương mại trước 31/12/2020. Đây là mức giá cao nhất trong các loại hình đầu tư điện mặt trời và cũng là mức giá tốt cho nhà đầu tư. Chi phí lắp đặt điện mặt trời mái nhà đã giảm 50% so với vài năm trước.

Tiềm năng phát triển điện mặt trời mái nhà là rất lớn nhưng những rủi ro và một số quy định có liên quan buộc những người có ý định đầu tư cần phải tìm hiểu kỹ càng. Theo Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công thương) khẳng định thì chỉ những hệ thống điện mặt trời lắp đặt trên mái nhà của công trình xây dựng, có công suất không quá 1 MW, đấu nối trực tiếp hoặc gián tiếp vào lưới điện có cấp điện áp từ 35 kV trở xuống mới được coi là hệ thống điện mặt trời mái nhà.

Vì thế, nếu các tấm pin năng lượng mặt trời chỉ được lắp trên khung giá đỡ, không phải trên mái công trình xây dựng thì không được công nhận là điện mặt trời mái nhà. Giá mua điện vì thế cũng sẽ thấp hơn mức 1.943 đồng/kWh. Với khẳng định này từ nhà chức trách, không ít nhà đầu tư đã bỏ hàng chục tỷ đồng vào các dự án điện mặt trời trên đất nông nghiệp sẽ không ký được hợp đồng mua bán điện hưởng giá điện mặt trời mái nhà.

Ngoài ra, việc thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia với các thiết bị, hệ thống điện mái nhà cũng làm khó người lắp đặt các dự án dạng năng lượng này. Vì thế, trong khi doanh nghiệp kinh doanh tấm pin mặt trời ồ ạt ra mắt thị trường với nhiều ưu đãi, kích cầu lắp đặt, việc thiếu thông tin chất lượng sản phẩm đơn vị thi công lắp đặt uy tín, bảo hành thiết bị... cũng khiến người lắp đặt điện mặt trời mái nhà e ngại.

Thực tế, trong thời gian gần đây các doanh nghiệp kinh doanh tấm pin điện mặt trời ồ ạt ra mắt thị trường thì việc thiếu thông tin chất lượng sản phẩm, đơn vị thi công, bảo hành, chưa hiểu rõ về nguồn và lưới điện… cũng là rủi ro của người lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Nhiều tấm pin điện mặt trời được bán trên thị trường không đạt tiêu chuẩn về phát điện và tuổi thọ. Suất đầu tư điện mặt trời đang giảm nhờ giá thiết bị giảm nhưng người dân chỉ thực sự hưởng lợi nếu giá thành đi đôi với chất lượng, ngược lại thì rất có thể "tiền mất tật mang".

Một thực tế khác nữa là nhà đầu tư muốn xem hệ thống điện mặt trời của mình là tài sản thế chấp để vay vốn ngân hàng, tuy nhiên chưa có nhiều ngân hàng hỗ trợ việc này. Chủ đầu tư vẫn phải dùng tài sản khác để thế chấp vay vốn, chủ yếu là bất động sản. Vì thế, suất đầu tư giảm đáng kể so với trước nhưng để hoàn vốn, hộ gia đình hay nhà đầu tư dự án điện mặt trời mất khoảng 4-5 năm nếu ở khu vực miền Nam, 6-7 năm với khu vực phía Bắc.

Không phủ nhận sự phát triển mạnh mẽ của điện mặt trời mái nhà chỉ sau thời gian ngắn là nhờ chính sách giá ưu đãi "kích cầu". Song theo các chuyên gia, sau 31/12/2020, giá cho điện mặt trời mái nhà sẽ không còn hấp dẫn, nếu các chính sách không được điều chỉnh. Dù đang có điều kiện hấp dẫn nhưng người dân muốn đầu tư cần thực sự thận trọng, bởi số vốn đầu tư cho mỗi dự án không hề nhỏ, trong khi thời gian thu hồi vốn lại tương đối dài, đấy là chưa nói đến nhiều yếu tố rủi ro khác nữa.