Ðặc sắc trang phục truyền thống của người Ê đê

Nguyễn Hồng (g/t)| 29/07/2022 09:27

Theo truyền thống, trang phục của người Ê đê thường là màu đen hoặc chàm, trên đó có trang trí hoa văn sặc sỡ. Phần lớn phụ nữ đều mặc váy, quấn váy, còn đàn ông mặc khố, mặc áo. Để tạo ra những sản phẩm trang phục đẹp và độc đáo, phụ nữ Ê đê sử dụng khung dệt cổ truyền để dệt ra những tấm vải, để rồi từ đó làm ra váy, áo, khố, mền hoặc địu...

ADQuảng cáo

Quan niệm tâm linh và màu sắc trang phục

Người Ê đê lấy các hình tượng của thiên nhiên như lá cây dương xỉ, bò cạp ấp con, trứng thằn lằn, con rùa, trứng đại bàng, con rồng đất… làm hoa văn trang trí và cách điệu theo đường diềm hình chữ V hoặc sắp xếp hai chữ V ngược chiều tạo thành hình thoi.

Người Ê đê quan niệm, trong đời sống, màu đỏ biểu hiện là huyết của các linh vật hiến sinh, màu lửa trong các lễ hội, đồng thời còn tượng trưng cho sự tái sinh, sức mạnh tinh thần và lòng nhiệt huyết, khát khao cháy bỏng, là sức mạnh chung của cộng đồng. Vì vậy, tất cả sự vật, hiện tượng trong thiên nhiên và ngay cả những sản phẩm do bàn tay con người tạo ra đều có linh hồn. Mỗi đường nét, hình mảng và cách phối màu mạnh bạo, hợp lý đều mang ý nghĩa tâm linh, thể hiện niềm tin vào các thần linh. Điển hình như hoa văn hình mặt trăng là biểu tượng của nam thần; hoa văn con voi là biểu tượng linh vật thiêng.

Trang phục người Ê đê chỉ có 4 màu cơ bản: đen, đỏ, vàng, xanh. Nhưng chính nhờ hạn chế về màu sắc mà phụ nữ Ê đê đã sử dụng màu một cách nhuần nhuyễn, các cặp màu tương phản mạnh như đỏ-đen; đỏ-trắng; đỏ-vàng; đen-trắng. Sự tương phản về màu sắc và tương phản sắc độ, làm hòa quyện lẫn nhau, không gây cảm giác lòe loẹt, chói mắt.

Phụ nữ mặc váy tấm, áo chui...

ADQuảng cáo

Phụ nữ Ê đê mặc miếng (váy tấm) bằng thao tác choàng quấn quanh eo, che nửa thân dưới. Đó là một tấm vải hình chữ nhật, chiều rộng quấn trục thân dài khoảng 1,3m, chiều dài buông xuôi khoảng gần 1m. Khi mặc, gấu váy có thể buông dài tới mắt cá chân. Mép ngoài ở đầu trên, quần đè ngang sườn bên phải. Áo nữ (Ao mniê) là loại áo chui đầu (xẻ ngang bờ vai trái sang vai phải), ôm sát vào thân (không rộng thùng thình, cũng không may bó), buông xuôi tới thắt lưng, vạt trước và sau bằng nhau, không hở tà, có loại dài tay, ngắn tay và cộc tay. Váy và áo đều bằng vải sợi bông xe xăn, nhuộm màu xanh chàm ngả đen. Trên nền váy và áo bao giờ cũng có vài dải hoa văn dệt, bố cục nằm ngang (vòng ngang trục thân). Màu chủ đạo của hình họa và những đường diềm trang trí là đỏ, trắng, vàng.

Trang phục của người Ê đê

Nam giới đóng khố, mặc áo tấm

Tấm áo cổ truyền (Ao êkei) của nam giới Ê đê là một loại áo chui đầu, nhưng rộng, dài hơn áo nữ, cổ khoét tròn nghiêng về phía trước rồi xẻ xuống một đoạn giữa ngực. Ao êkei cũng có cái dài tay, ngắn tay và áo cộc tay (ao kok). Áo lễ phục luôn có tay dài, vạt sau dài hơn vạt trước. Vạt trước che hết bụng dưới, vạt sau che hết mông, hở tà. Riêng vạt sau để tua dài khoảng gần 20 cm. Chỗ xẻ dọc ở phần ngực áo, người ta đính một mảng chỉ đỏ (đã được bện thành lọn) có hình thang cân, đáy dài ở trên gọi là kiêr nuh. Mảng trang trí ấy được hiểu là “cánh chim đại bàng”. Gấu áo cũng được đính một dải hoa văn nằm ngang thêu rất bắt mắt bằng kỹ thuật kteh. Những ngày giá lạnh, một số người già thường khoác thêm trên mình một tấm mền.

Trang phục phổ biến

Phổ biến nhất là loại áo che nửa thân (áo chui đầu), tay áo dài, hẹp, cổ áo hình thuyền, vừa ngang vai, thường dệt hoa văn trên nền đen hoặc màu sẫm. Phần gấu áo và gấu tay áo được dệt tỉ mỉ công phu bằng họa tiết hoa văn sinh động, mô tả động vật, thực vật và các hiện tượng trong thiên nhiên rất gần gũi quen thuộc với công việc lao động hàng ngày. Váy là một tấm vải lớn màu đen hoặc sẫm chàm quấn quanh thân từ eo hông xuống phủ kín mắt cá chân, phần gấu váy và phần ngang gối được trang trí như ở áo. Căn cứ vào dải hoa văn, người Ê đê chia ra hai loại, loại không hoa văn dùng mặc ở nhà, loại có hoa văn mặc khi cưới hỏi, lễ hội.

ADQuảng cáo
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Ðặc sắc trang phục truyền thống của người Ê đê
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO