Huyền tích chuyện tình Lang Liêu - Ngọc Tiêu

Trong các Vua Hùng thìVua Hùng thứ 7 (Hùng Chiêu Vương) tên là Lang Liêu được dân gian nhắc nhớ nhiềuvới truyền thuyết “Bánh chưng, bánh dày” và chuyện tình của Ngài với tiên nữNgọc Tiêu. Dưới đây là một số bản ghi chép về mối tình huyền thoại này.

Đền thờ Quốc mẫu Lăng Thị Tiêu. ảnh: Tư liệu

Ngọc phả cổ truyền về 18 chi đời Thánh vươngtriều Hùng chép như sau:

“Xã tắc yên vui, triềuđình yên tĩnh. Vua (Hùng Chiêu Vương) nghiệm thấy lý trời thực huyền vi nên đểlòng sùng trọng, càng ngày càng đôn đốc tu sửa tâm tính bản thân. Bấy giờ cảnhtrời mát mẻ, vạn vật tươi màu, sắc xuân đẹp đẽ, quần thần dâng lời, nói rằng:

- Nghe đồn ở núi TamÐảo có nhiều nàng tiên tụ hội! Vua vốn trọng việc quỷ thần thì nên một lần đếnđó ngoạn thưởng.

Vua bèn khởi hành xagiá đi xem phong cảnh. Xe loan tới nơi, Vua thấy núi non như gấm vóc, lâu đàithiên tầm trùng điệp, khe biếc ngòi xanh, sóng nước nhè nhẹ nối nhau, cảnh tríphong quang, có hoa ngào ngạt, đầu núi lô nhô, có bạch long giáng khí, xưa lậpchùa gọi là Tây Thiên. Vua cho dựng đàn, rồi chỉnh biện lễ chay, sau quần thầndâng lễ đứng chầu. Vua làm lễ bái yết, mở trường công đức ở chùa, sớm đảo tốicầu, qua bảy ngày bảy đêm, nam nữ bốn phương tập hợp cùng vui vẻ đến đây chiêmngưỡng, chim trong rừng đến nghe kinh, cá dưới nước đến nghe giảng kệ.

Công đức viên thành,Vua ngự trên suối Thạch Bàn để xem cảnh tiên, bỗng thấy điện vũ huy hoàng, khóimây óng ánh, mây rồng bốn phía tựa như lâu đài Tây Trúc mênh mang, một bầu sơnthủy, bèn mật khấn với trời, sai bách quan văn võ đứng chầu trang nghiêm. Vuayết lễ, khấn rằng:

- Xin trời giáng thầntiên để được gặp gỡ, thực vui sướng ba đời!

Khấn xong, vua bái tạtrời. Sau ba ngày không gặp tiên, vua bồi hồi trong lòng không biết làm sao.Vua lại ngự đến long đầu, đứng nhìn tiên đàn, kiên trì cầu đảo. Ðêm ấy mơ thấythần linh mách bảo rằng:Trên núi có nàngtiên/ Chưa gặp chớ buồn phiền/Phía Ðôngcó người đợi/ Ðón thiếp về làm phi.

Vua được vị thần bancho bốn câu thơ, phản giá trở về ngự dưới chân núi, thấy một người đẹp phong tưdiễm lệ, cốt cách thanh tú, đứng bên cạnh điện Cẩm Miếu xem vua ngự. Vua thíchsắc đẹp của nàng, có ý muốn lấy làm vợ. Khi về cung, vua hỏi rằng:

- Nhà nàng ở đâu?

Nàng đáp:

- Thiếp là người tiên,giáng sinh ở Ðông Lộ, làm con gái ông trưởng giả, mấy năm ở nơi nhà tranh, vịnhsử ngâm kinh, giữ ngọc gìn vàng để đợi người anh hùng. Nghe thấy bệ hạ khởi giáchơi chùa Tây Thiên, thiết lập đàn trường để chí cầu tiên, thiếp chẳng quảnđường xa đến xem, may nhờ duyên trời định trước nên được gặp quân vương. Nguyệnxin chầu trực trong trướng, ngõ hầu không phụ ước tam sinh.

Vua nghe nàng nói,biết đây là trời ban thần tiên cho mình, bèn sai quần thần sửa sính lễ, nhanhchóng đưa đến Ðông Lộ cho nhà ông trưởng giả, rồi trở về đô ấp Phong Châu, lậplàm vương phi chính thất”.

Trong “Hi Cương xãthần tích” còn gọi là “Cổ Việt Hùng thị nhất thập bát thể thánh vương ngọc phảcổ truyền” cũng cho biết:

“Hùng Chiêu Vương,buổi đầu tiên nối ngôi nghiêm khắc, chuyên về chính trị. Bãi bỏ khí giới, khôngdùng việc quân binh. Chăm lo sức dân, chăm sóc nền giáo hóa để mở mang trí tuệ.Ðúc kiếm báu (Thiên linh kiếm), ấn báu (Thiên linh ấn) làm báu vật của quốc giađể giữ yên xã tắc vững bền mãi mãi. Lập đàn ở núi Tam Ðảo, đến chùa Tây Thiênmở hội 7 ngày, 7 đêm để cho trai gái bốn phương dự hội vui. Lại đến chùa PhùNghì lập vọng Tiên đàn cầu trời đất, mong được gặp Tiên. Trên đường trở về, gặpđược nàng Ngọc Tiêu, con gái nuôi của vị Trưởng ông thôn Ðông Lộ rồi kết duyên,sinh ra Hùng Vĩ Vương, lập làm con trưởng.”.

Sách “Truyền thuyếtHùng Vương” có thêm những chi tiết khác về mối tình này:

“Bấy giờ trên núi TamÐảo có một người con gái ít tuổi, khỏe mạnh, che thân bằng vỏ cây, làm lều ởtrên cây, đi lại truyền nhảy nhanh như con sóc, nhẹ như vượn, nhặt đá ném thúrừng và chim muông mà sống. Giặc Ân sang cướp nước ta, thế giặc rất mạnh. VuaHùng thứ 6 cho sứ đi các trang động trong nước cầu người ra dẹp giặc. Người congái xuống núi về chầu vua, xin được đi đánh giặc. Ra trận chỉ lấy đá mà ném,giết được nhiều giặc, đánh với giặc nhiều trận ở ngay cửa ngõ thành Phong Châu,ngã ba Bạch Hạc (nay thuộc là địa phận huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc). Khi tangiặc, người con gái lại trở về núi.

Vua Hùng thứ 6 truyềnngôi cho Lang Liêu là người con thứ 18 đã làm bánh chưng, bánh dầy dâng vuangày tết. Lang Liêu lên ngôi, nghe dân gian đồn rằng núi Tam Ðảo có tiên nữ rấtxinh đẹp, bèn lên núi cầu mong gặp tiên. Chờ mãi chưa thấy bóng tiên, vua đãnản lòng hạ lệnh cho quan quân sớm hôm sau phò giá về triều.

Ðêm đó, vua thấy thầnbáo mộng sáng mai sẽ được gặp tiên và vua sẽ lấy tiên làm vợ. Vua tỉnh giấcthấy bồn chồn. Trăng sao sáng ngời nhưng Vua vẫn truyền thắp đèn đốt đuốc, chờđón và cho quan quân lui xuống chân núi để khỏi kinh động.

Mãi tới khi mặt trờiđứng bóng, chợt thấy một người con gái từ xa đi đến, mình mặc vỏ cây, vai vácmột con thú rừng máu rỏ đỏ tươi. Người con gái đặt con thú xuống chân và cấtlời chúc mừng nhà vua. Vua nhìn ngắm thấy người con gái ấy mắt sáng long lanh,gương mặt tươi tắn đỏ hồng, vóc dáng xinh đẹp, khỏe mạnh, đúng là cô gái trướcđã theo cha đánh giặc Ân. Vua rất đẹp lòng, đón về kinh đô cưới làm vợ. Cô gáinúi Tam Ðảo ấy thường được gọi tên là Ngọc Tiêu, hiện vẫn có đền thờ tại TamÐảo, bà được tôn phong làm Tam Ðảo Sơn trụ quốc mẫu Ðại vương Thái phunhân".

Theo truyền thuyết địaphương, thuở ấy, ở thôn Ðông Lộ (thuộc xã Ðại Ðình, huyện Tam Ðảo, tỉnh VĩnhPhúc ngày nay) có hai vợ chồng là ông Lăng Vĩ và bà Ðào Liễu đã hơn 40 tuổi vẫnchưa có con, lên cầu tự ở núi Tam Ðảo mà sinh ra một con gái đặt tên là LăngThị Tiêu, còn thường gọi là Ngọc Tiêu. Lớn lên Ngọc Tiêu rất xinh đẹp, lại đứcđộ thông minh có tài thao lược. Bà đã giúp vua Hùng đánh giặc Ân, vua ban chochức tước, nhưng bà từ chối không nhận mà lại về quê Ðại Ðình để phụng dưỡngcha mẹ. Về già bà tạ thế và được phong làm Thượng đẳng phúc thần, hiệu là TamÐảo Sơn trụ quốc mẫu. Người dân gọi bà là Quốc Mẫu Tây Thiên và trong hệ thốngđạo Mẫu, bà cũng là một thánh nữ được thờ phụng

Theo thần tích ở đềnTam Ðảo, bà họ Lăng tên là Tiêu, còn gọi là Cẩm Giang, người thôn Ðông Lộ vốndo khí núi linh thiêng mà sinh ra không phải người thường thoắt ẩn, thoắt hiệnthiêng liêng khắp mọi nơi. Bao đời nay, các triều đại phong kiến từ Ðinh, Lý,Trần, Lê đều sắc phong Người là: Tam Ðảo Sơn Trụ Quốc Mẫu Tối Linh Ðại Vương,hàng năm cử các quan đại thần lên cúng tế.

TH (s/t vàg/t)