Nhà báo vĩ đại Hồ Chí Minh

Tính từ tác phẩm đầu tiên Quyền của các dân tộc thuộc địa đăng trên báo Nhân đạo ngày 18/6/1919 đến tác phẩm cuối cùng Thư trả lời Tổng thống Mỹ đăng trên báo Nhân dân ngày 25/8/1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại hơn 2.000 bài báo các loại, gần 300 bài thơ, gần 500 trang truyện ký với 174 bút danh khác nhau được đăng ở nhiều báo trong và ngoài nước bằng tiếng Việt, Pháp, Hoa, Nga, Anh.

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người thầy vĩ đại của những người làm báo cách mạng Việt Nam. Tư liệu

Sự vĩ đại của nhà báo Hồ Chí Minh không chỉ được thể hiện ở những tác phẩm báo chí, mà còn ở tư tưởng về báo chí cách mạng, về nghệ thuật làm báo của Người. Tư tưởng ấy được thể hiện trên tất cả các mặt, từ sứ mệnh lịch sử của báo chí cách mạng; đạo đức nghề báo; vai trò, trách nhiệm của nhà báo trước Đảng, trước Nhân dân; cho đến những vấn đề liên quan đến phong cách, nghệ thuật, kỹ thuật viết báo…

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vai trò, vị thế của báo chí và đội ngũ những người làm báo: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Trong điện gửi Hội Nhà báo Á - Phi (1965), Bác Hồ viết: “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng”. Người khẳng định, báo chí cách mạng là một mặt trận chiến đấu của cách mạng; vì vậy viết báo và làm báo là làm “công tác cách mạng” để “phụng sự Tổ quốc”, “phụng sự nhân dân”, “phụng sự giai cấp và nhân loại”, và cán bộ báo chí là chiến sĩ trên mặt trấn ấy, “bài báo là tờ hịch cách mạng”...

Tại Đại hội lần thứ II của Hội Nhà báo Việt Nam (1959), Bác dạy: “Nhiệm vụ của người làm báo là quan trọng và vẻ vang. Muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ ấy thì phải cố gắng học tập chính trị, nâng cao tư tưởng, đứng vững trên lập trường giai cấp vô sản; phải nâng cao trình độ văn hóa, phải đi sâu vào nghiệp vụ của mình”. Đến Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam (1962), Bác lại nói: “Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng. Đạo đức đó là cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư”. Người tổng kết: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ. Hơn ai hết, nhà báo phải là người chí công vô tư, có hiểu biết rộng và nhất là có cái tâm trong sáng”…

Bên cạnh đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng rất đề cao nghệ thuật viết báo. Người đã từng chia sẻ về kinh nghiệm viết báo của mình trong những lần gặp gỡ đội ngũ những người làm báo trong cả nước. Trong buổi nói chuyện tại Trường Chỉnh Đảng Trung ương ở rừng Việt Bắc (ngày 17/8/1952), Bác nêu rõ 4 vấn đề cơ bản trước những cán bộ báo chí: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết cái gì? Viết như thế nào?” và đưa ra cách giải quyết cặn kẽ, phù hợp với các vấn đề đó: “Phải viết gọn, rõ ràng, vắn tắt. Nhưng vắn tắt không phải là cụt đầu, cụt đuôi mà phải có đầu, có đuôi... Viết phải thiết thực, “nói có sách, mách có chứng”, tức là nói cái việc ấy ở đâu, thế nào, ngày nào, nó sinh ra thế nào, phát triển thế nào, kết quả thế nào? Người nói: “Muốn tiến bộ, muốn viết hay, thì phải cố gắng học hỏi, ra công rèn luyện...”.

Bác thường căn dặn những người làm báo rằng, viết báo là để cho Nhân dân đọc, trong đó công nông chiếm đa số, trình độ học vấn chưa cao, nên bài viết phải ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu; không nên viết theo lối “bác học”, sính dùng chữ nghĩa cầu kỳ, sáo rỗng, vay mượn, lạm dụng từ ngữ nước ngoài: “Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được. Cho nên Báo chí của ta đều phải có đường lối chính trị đúng. Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân, để tuyên truyền giải thích đường lối chính sách của Đảng và Chính phủ, cho nên phải có tính quần chúng và tinh thần chiến đấu”; “Muốn cho người xem hiểu được, nhớ được, làm được, thì phải viết cho đúng trình độ của người xem; viết rõ ràng, gọn gàng, chớ dùng chữ nhiều”. Đồng thời, Bác cũng khuyên người làm báo: “Chớ viết khô khan quá, phải viết cho văn chương, vì ngày trước khác, bây giờ khác, sinh hoạt đã cao hơn, người ta thấy hay, thấy lạ, thấy văn chương thì mới đọc”…

Với lòng yêu nước nhiệt thành và nhãn quan chính trị mẫn tiệp, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết báo để phục vụ cách mạng, nhằm góp phần vào công cuộc giải phóng dân tộc và xây dựng xã hội mới. Mục đích cao đẹp ấy giúp Bác tạo ra những bài báo phong phú về chủ đề, đa dạng về phong cách nhưng rất gần gũi với mọi tầng lớp Nhân dân. Hiện nay, việc học tập, vận dụng và phát triển tư tưởng của nhà báo cách mạng vĩ đại Hồ Chí Minh là nhân tố hàng đầu bảo đảm cho sự phát triển vững vàng, tích cực của nền báo chí cách mạng Việt Nam.