Tự tử bằng lá ngón: Những bi thương ở Quảng Hòa

Tìm đến lá ngón để "ra đi"

Cô gái Nông Thị Phằng (SN 1994) ở thôn 9, đã quen và yêu một chàng trai khác thôn. Ngày qua ngày, tình yêu hai bên càng sâu đậm, nhưng khi biết được sự tình, bố Phằng là ông Nông Văn Dí đã tìm mọi cách để ngăn cản, không cho Phằng qua lại với chàng trai này.

Lý do mà ông Dí đưa ra là chàng trai còn quá trẻ, không có công ăn việc làm, còn Phằng lại là một trong những lao động chính để phụ giúp bố mẹ nuôi hai em đang còn ăn học. Bị bố phản đối, Phằng buồn, im lặng và hầu như không nói với ai lời nào.

Vào một ngày, Phằng nói với mẹ là đi thăm các em đang học nội trú trên huyện, nhưng mẹ đợi mãi không thấy con về. Ngay ngày hôm sau, người ta phát hiện ra Phằng đã chết vì ăn lá ngón. Cái chết của Phằng làm cả nhà đau khổ, nhất là ông Dí thì trở nên trái tính và uống rượu nhiều hơn.

Em gái của Phằng là Nông Thị Vàng buồn rười rượi kể: “Khi chị mất, bố thay đổi rất nhiều, thường xuyên đánh đập và dọa giết nên mấy mẹ con phải qua nhà người quen để ở. Sau vài tuần, thấy bố nhờ mọi người trong xóm gọi mấy mẹ con về để gặp, nhưng khi về đến nơi thì bố đã mất cũng vì ăn lá ngón. Mẹ em đã đổ bệnh sau khi cả chị và bố đều ra đi. Cũng từ ngày đó, em và em trai  đều phải nghỉ học về nhà làm rẫy phụ mẹ”.

Bố mẹ cùng tự tử bằng lá ngón, để lại những đứa con thơ dại

Xuất phát từ mâu thuẫn gia đình, hai vợ chồng Hoàng Thị Xía và Thào A Vè ở thôn 9 cũng đã tìm đến lá ngón để “ra đi” và để lại 4 đứa con còn thơ dại. Theo lời anh Hoàng A Tu cách đây mấy năm, em gái anh là Hoàng Thị Xía (SN 1984) yêu và lấy người cùng thôn, cùng tuổi là Thào A Vè.

Sau mấy năm chung sống, hai người có với nhau 4 đứa con, đứa lớn nhất nay cũng được 10 tuổi, đứa nhỏ nhất là 3 tuổi. Cuộc sống vốn khó khăn, nhưng Thào A Vè lại thường xuyên rượu chè, lắm lúc không có tiền, nên hễ có bất cứ thứ gì có giá trị trong nhà đều đưa bán hết để thỏa mãn. Chị Xía phàn nàn thì bị Vè đánh đập, luôn cảm thấy đau khổ, uất ức.

Vào một ngày cuối tháng 4 vừa qua, mấy đứa trẻ vừa khóc vừa gọi mãi không thấy mẹ tỉnh dậy. Còn Vè thì thực sự bàng hoàng khi biết vợ mình đã ăn lá ngón để tự tử, cảm giác tội lỗi cứ vây quanh, ám ảnh Vè hàng ngày. Nỗi đau mất mẹ chưa kịp nguôi ngoai thì chỉ mấy tuần sau đó, những đứa trẻ lại chịu cảnh mồ côi cha khi Vè cũng quyết định ăn lá ngón để đi theo vợ. Cuối cùng, anh Tu đành nhận nuôi 2 cháu nhỏ, còn 2 cháu lớn thì giao cho người chú ruột.

Lá ngón dễ tìm, dễ thấy

Theo ông Vi Văn Thuộc, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Hòa thì địa phương có 1.035 hộ dân, với trên 5.000 khẩu, trong đó người Mông chiếm 54%. Khoảng 3 năm trở lại đây, tình trạng người Mông tự tử bằng lá ngón đang trở nên rất phổ biến, bình quân mỗi năm đều có từ 2 - 3 trường hợp. Riêng từ đầu năm 2014 đến nay, toàn xã có đến 7 trường hợp tự tử thì trong đó có đến 5 trường hợp là tự tử bằng lá ngón. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng có thể nói chủ yếu là do dân trí còn thấp. Nhiều người hễ cứ gặp phải chuyện buồn, khó khăn gì cũng hay nghĩ đến cái chết để tìm lối thoát mà không hề quan tâm đến những hậu quả về sau.

Chuyện tìm đến lá ngón để tự tử nhiều khi cũng rất đơn giản như: Vợ chồng bất đồng, yêu đương bị ngăn cản, con cái bị bố mẹ la mắng, chồng hoặc vợ ngoại tình, hối hận khi mình là nguyên nhân dẫn đến cái chết của người thân, người chồng thường xuyên nhậu nhẹt và đánh đập vợ, thậm chí là bị vợ từ chối “chuyện ấy”... Cùng với đó, việc tìm lá ngón cũng rất đơn giản vì nó mọc rất nhiều ở các triền núi và ngay xung quanh nhà dân ở.

Trước tình trạng tự tử ngày càng phổ biến, chính quyền địa phương, tổ chức đoàn thể, xã hội cũng đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân như: Sống có trách nhiệm với bản thân và người thân, không nghĩ đến cái chết trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Khi gặp chuyện thì cần chia sẻ để mọi người cùng giúp đỡ và tháo gỡ khó khăn… Chính quyền cũng chỉ đạo các tổ chức đoàn thể, ban tự quản các thôn cần phát huy hơn nữa vai trò của mình trong việc gần gũi, theo dõi và phát hiện các trường hợp gặp khó khăn nhằm kịp thời động viên, giúp đỡ, hạn chế tình trạng tự tử bằng các hình thức nói chung và ăn lá ngón nói riêng.

Là một loại cây leo thân quấn thường xanh, dài tới 12 m khá phổ biến ở miền rừng núi Việt Nam, Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia, Lào… Độc tính của lá ngón là do các ancaloit chứa trong toàn bộ cây, trật tự độc giảm từ rễ, lá, hoa, quả và thân cây. Tới 17 đơn phân ancaloit đã được chiết ra từ lá ngón như koumin, gelsenicin, gelsamydin I, gelsemoxonin, 19α-hydroxygelsamydin, trong đó hàm lượng koumin là cao nhất còn độc tính của gelsenicin tính theo LD50 trên chuột là cao nhất. Ở Việt Nam và Trung Quốc, nó được coi là một trong 4 loại cây có độc tính hàng cao nhất (thuốc độc bảng A), một số người cho rằng chỉ cần ăn ba lá là đủ chết người.